Part of the debate – Senedd Cymru am 3:56 pm ar 16 Medi 2020.
Diolch, Lywydd. A gaf fi ddechrau drwy ymuno â'r Gweinidog ac eraill sydd wedi canmol gwaith swyddogion rheng flaen ar lawr gwlad mewn gwahanol adrannau yn Rhondda Cynon Taf, dan arweiniad Andrew Morgan, ac asiantaethau eraill hefyd? Maent wedi gwneud gwaith rhagorol nid yn unig yn yr oriau a'r dyddiau diwethaf, ond dros yr wythnosau a'r misoedd diwethaf hefyd mewn gwirionedd. Hefyd, ei alwad ar Lywodraeth y DU i ymestyn cymorth nid yn unig i weithwyr, yn bwysig, ond hefyd i fusnesau yr effeithir arnynt gan rwystrau lleol a chyfyngiadau lleol hefyd, neu fel arall mae'r pwysau economaidd ac ariannol yno i blygu'r rheolau, mynd yn ôl; nid ydym eisiau i hynny ddigwydd, ond mae yna realiti ar lawr gwlad. Rwyf innau hefyd wedi cael nifer o gwestiynau yn dod i mewn yn fyw i mi ers i'r cyhoeddiad gael ei wneud, a tybed a gaf fi ofyn y rhain i'r Gweinidog.
Yn gyntaf oll, mewn ardaloedd fel Gilfach Goch a Llanharan ac ardaloedd eraill, sydd ar ffin Rhondda Cynon Taf ond o fewn etholaeth Ogwr, lle nad ydym wedi cau tafarndai a chlybiau, lle nad oes gennym ddata eto sy'n dangos bod clwstwr lleol dwys o achosion o'r feirws yno, mae pobl yn gofyn a ellir mabwysiadu dull mwy hyperleol o ymdrin â hyn dros y dyddiau a'r wythnosau nesaf neu a oes yn rhaid mynd yn ôl ardal y fwrdeistref sirol. A oes rhesymau pam mai dull sy'n gweithredu ar draws y fwrdeistref sirol yw'r dull a ffafrir? Ai'n syml at ddibenion gorfodi y gwneir hyn, ar gyfer monitro? Nid wyf yn gwybod, ond mae pobl yno'n dweud, 'Wel, pam ein bod ni'n cael ein cosbi pan nad oes gennym nifer o achosion yma, pan fo'n tafarndai a'n clybiau'n ymddwyn yn dda?' ac yn y blaen.
Yn ail, ardaloedd ffiniol ychydig y tu allan, megis Evanstown a Gilfach Goch, sydd yn llythrennol ar yr un ochr i'r stryd, gyda theulu a chymdogion sy'n cymudo ar draws at ddibenion gwarchod plant ac sydd ag aelwydydd estynedig rhwng dwy fwrdeistref sirol yn wynebu ei gilydd ar ddwy ochr i stryd, pa gyngor y dylem fod yn ei roi i'r rhai yn Evanstown nad yw'r cyfyngiadau hyn yn effeithio'n uniongyrchol arnynt, ond a fydd yn effeithio arnynt pan fyddant yn sylweddoli bore yfory na fydd eu gwarchodwyr plant neu eu neiniau a'u teidiau neu beth bynnag, wel, na fyddant yn gallu ymweld â hwy? Pa gyngor y dylem fod yn ei roi?
Ac yn olaf, mae llawer o bobl wedi cysylltu â mi eisoes, ond cysylltodd un pâr a oedd wedi aildrefnu eu priodas o gyfnod cychwynnol y cyfyngiadau symud yn gynharach yn y flwyddyn, o fis Mai i fis Hydref, i leoliad gwahanol yn y Bont-faen. Maent wedi archebu lle, mae ganddynt nifer cyfyngedig o westeion yn dod, maent yn byw yn Llanharan, ac maent yn gofyn yn awr a yw hyn yn golygu na all eu priodas ddigwydd am yr eildro. Rwy'n tybio nad yw'r newyddion yn dda, ond os felly yng ngoleuni'r hyn roedd Vikki yn ei ddweud, a allai Llywodraeth Cymru ymestyn y llythyr hwnnw iddo allu mynd nid yn unig at drefnwyr gwyliau a chwmnïau teithio, ond hefyd at leoliadau priodas ac eraill i sicrhau eu bod yn dangos y cydymdeimlad mwyaf posibl at bobl y mae hyn yn effeithio arnynt?