2. Sut yr effeithiwyd ar drafnidiaeth gyhoeddus drawsffiniol yn ystod pandemig COVID-19? OQ55539

Llywydd, mae cludiant cyhoeddus mewn ardaloedd trawsffiniol wedi cael ei heffeithio yn yr un ffyrdd â gwasanaethau o'r fath yn fwy cyffredinol. Gwn y bydd Aelodau yn y Siambr eisiau talu teyrnged i'r gweithredwyr a'r gweithwyr cludiant cyhoeddus hynny sydd wedi gwneud cymaint i gynnal rhwydwaith craidd o wasanaethau yn ystod yr argyfwng hwn.

Diolch, Prif Weinidog, am eich ateb. Mae Llywodraeth Cymru a Trafnidiaeth Cymru wedi dweud yn briodol na ddylai unrhyw blentyn gael ei adael ar ôl na gorfod newid patrwm ei ddychweliad pwysig i addysg. Ond mae gennym ni sefyllfa lle mae Trafnidiaeth Cymru wedi gwneud nifer o newidiadau i'r gwasanaeth Aberystwyth i Amwythig, ac mae'r effeithiau wedi golygu y tarfwyd ar deithiau myfyrwyr yn Sir Drefaldwyn i Amwythig, at ddibenion addysg. Er tegwch i Trafnidiaeth Cymru, maen nhw wedi cynnig nifer o wasanaethau bysiau, ond yn aml nid yw'r rheini yn ymarferol gan fod amseroedd teithio estynedig ac yn aml mae'r bysiau yn cyrraedd ar ôl i'r cyrsiau ddechrau. Nawr, yn ôl yr hyn a ddeallaf, mae'n ymddangos bod y penderfyniad i ganslo yn ymwneud â phryder ynghylch diogelwch staff ar rai o'r gwasanaethau hynny.

Mae hyn yn parhau i beri cryn ofid i bobl iau, ac rwy'n siŵr y byddwch chi'n cytuno â mi ei fod yn gyfnod pryderus i bobl ifanc wrth iddyn nhw ddychwelyd i'r ysgol a'r coleg. Byddwn yn ddiolchgar pe gallech chi drafod y sefyllfa hon gyda'ch cyd-Weinidogion a gweld sut y gall Trafnidiaeth Cymru gael ei gynorthwyo mewn gwirionedd gan y Llywodraeth er mwyn ailgyflwyno rhai o'r gwasanaethau hyn i bobl iau, ar gyfer eu haddysg yn Amwythig.

Llywydd, diolchaf i Russell George am godi'r pwyntiau hyn, a gwn am ei bryderon blaenorol yn eu cylch. Rwy'n credu y bydd y ffaith fod Trafnidiaeth Cymru wedi ailgyflwyno'r gwasanaeth 06:29 yn y bore o Aberystwyth i Amwythig yn tawelu meddwl yr Aelodau. Cafodd ei ailgyflwyno ar 14 Medi. Bydd y Llywydd, wrth gwrs, yn ymwybodol o hynny. Dyna'r gwasanaeth trên allweddol i gludo pobl ifanc ar gyfer addysg i Amwythig.

Nawr, mae'n wir, fel y dywedodd Russell George, bod y gwasanaeth trenau hwnnw weithiau wedi ei lenwi i bwynt lle nad yw'n ddiogel caniatáu rhagor o deithwyr ar y llwybr. Ac o dan yr amgylchiadau hynny, mae gan Trafnidiaeth Cymru gapasiti bysiau ychwanegol wrth gefn pe byddai ei angen. Nawr, wrth gwrs mae Russell George yn iawn bod y daith bws honno, yn y man pellaf, yn cymryd 45 munud yn hwy nag y byddai'r daith trên. Mae'r amser ychwanegol yn lleihau yr agosaf y bydd pobl ifanc at Amwythig. Ond o dan yr amgylchiadau presennol, lle mae coronfeirws yn parhau, fel y clywsom ddoe a heddiw, ar gynnydd, mae gwneud yn siŵr nad yw'r trenau yn orlawn a bod pobl ifanc a theithwyr eraill yn cael eu rhoi mewn perygl yn bwysig iawn, ac rwy'n credu bod y capasiti bws ychwanegol hwnnw, sydd yno bob dydd pe byddai ei angen, ar hyn o bryd yn ffordd gymesur o wneud yn siŵr, fel y byddem ni i gyd yn dymuno ei weld, nad oes unrhyw berson ifanc nad yw'n gallu cael mynediad at yr addysg sydd mor bwysig iddyn nhw.

Prif Weinidog, cyn y bore yma, bu'n fisoedd lawer cyn hynny ers i Brif Weinidog y DU alw cyfarfod COBRA gyda'r arweinyddion datganoledig ar draws teulu gwledydd y Deyrnas Unedig. A fyddai materion trafnidiaeth drawsffiniol yn ystod pandemig COVID-19, yn ogystal â llawer o faterion eraill, yn cael sylw llawer gwell trwy gyfathrebu rheolaidd a mater o drefn rhwng y Llywodraethau perthnasol yng Nghymru a Lloegr? Sut gall Llywodraeth Cymru barhau i annog Llywodraeth y DU ei bod yn dda i siarad?

Diolchaf i'r Aelod am hynna. Roeddwn i'n falch iawn y bu cyfarfod COBRA heddiw. Roeddwn i'n falch o gael galwad ffôn gyda Phrif Weinidog y DU ddoe. Y pwynt a wnes iddo bryd hynny, ac eto yn y cyfarfod COBRA heddiw, yw ein bod ni angen patrwm ymgysylltu rheolaidd a dibynadwy rhwng pedair gwlad y Deyrnas Unedig. Nid yw cyfarfodydd ad hoc, munud olaf, di-bapur yn ddigon i ni allu ymateb i'r argyfwng wrth iddo barhau i ddatblygu. Fe'm sicrhawyd bod Prif Weinidog y DU wedi dweud yn y cyfarfod COBRA y bydden nhw'n cael eu hailgyflwyno yn iawn nawr. Bydd hynny yn rhoi cyfle i ni i gyd drafod pethau. Codwyd cludiant cyhoeddus yn gryno, fel yr awgrymodd Rhianon Passmore, yn ystod cyfarfod COBRA heddiw. Rwy'n credu bod rhythm rheolaidd, dibynadwy o gyfarfodydd, lle'r ydym ni i gyd yn gwybod pryd y byddwn yn cael cyfleoedd i rannu gwybodaeth, i edrych ar y dadansoddiad diweddaraf, i gyfuno syniadau ac yna i wneud penderfyniadau sy'n iawn i wahanol wledydd y Deyrnas Unedig, yn ganolog i'r ffordd y gallwn ni gael drwy hyn i gyd yn y ffordd orau bosibl gyda'n gilydd.