4. Datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Y wybodaeth ddiweddaraf am Coronafeirws (COVID-19)

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:52 pm ar 22 Medi 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 3:52, 22 Medi 2020

(Cyfieithwyd)

[Anhyglyw.]—her ynghylch cyfyngiadau teithio. Fe gawsom ni drafodaeth hir a bywiog, fe gofiwch chi, yn y Siambr hon pan oeddem ni'n cyfarfod o bellter am y canllawiau pum milltir o ran teithio lleol. Nawr, fe groesawyd y neges 'aros yn lleol' honno'n gyffredin mewn sawl man, gan gynnwys mewn ardaloedd lle ceir llawer llai o achosion o goronafeirws. Ceir yr un gyfradd o bryder ynghylch rhwystro coronafeirws rhag dod i mewn i ardal na chafodd ei heffeithio i raddau helaeth.

Yr hyn yr ydym ni'n ei wneud gyda'n cyfyngiadau presennol, oherwydd ein bod ni'n cydnabod bod trosglwyddo cymunedol yn digwydd yn ardaloedd yr awdurdodau lleol hynny, yw ceisio ynysu'r feirws unwaith eto yn yr ardal honno, er mwyn diogelu ardaloedd o'i hamgylch hi hefyd. Ond mae hyn yn cyd-fynd â'r neges hollbwysig, ac mewn sawl ffordd y neges bwysicach o lawer, bod angen i bobl edrych eto ar yr hyn y maen nhw'n ei wneud i leihau nifer y cysylltiadau y maen nhw'n eu cael, i ddeall pwy sy'n cael bod ar eu haelwydydd nhw, a chofio'r rheolau ynglŷn ag aelwydydd estynedig.

Fe ddylai hyn ganiatáu cyswllt â phobl eraill, ond fe ddylai fod ar sail yr un pedair aelwyd â'i gilydd, nid un aelwyd yn dewis tair arall, ac yna un o'r tair aelwyd hynny yn dewis grŵp arall o bobl hefyd. Fe fyddai hynny'n arwain at newid llawer mwy sylweddol yn y trosglwyddo ac nid yn darparu'r amddiffyniad yr ydym ni'n ei geisio—ond hefyd y gwmnïaeth a'r cyswllt y gwyddom ni sy'n heriol yn yr ardaloedd lle bu'n rhaid inni ddad-wneud y trefniadau hynny ynglŷn ag aelwydydd estynedig. Felly, mae'n bwysig iawn bod pobl yn edrych unwaith eto ar y ffordd iawn i ddilyn y rheolau ac aros o fewn eu terfynau nhw, oherwydd mae hyn mewn yn ymwneud â'n cadw ni'n ddiogel ac atal niwed.

Rwyf i o'r farn, o ran y cyfyngiadau teithio, ein bod ni eisoes yn gweld rhywfaint o dystiolaeth o Gaerffili bod pobl yn dilyn y rhain. Mae niferoedd yr heintus yn gostwng. Ac o ran y negeseuon yn lleol, rwy'n credu bod y cyngor yng Nghaerffili, ac yn enwedig yr arweinydd, sef Philippa Marsden, wedi bod yn glir iawn ynglŷn â'r hyn sy'n angenrheidiol. O ran yr heriau yn yr hyn sy'n digwydd, mewn gwirionedd, fe fu ein cyfryngau lleol ni'n gyfrifol iawn ac yn gyson iawn wrth adrodd yn onest am y cyfyngiadau newydd sydd ar waith. Mae hynny'n wir ym mhob un o'r cyfryngau lleol iawn, nid yng Nghaerffili yn unig, ond ym mhob un o'r chwe ardal lle bu'n rhaid inni weithredu.

Er hynny, pe byddem yn cyrraedd y pwynt o orfod cael cyfyngiadau ehangach, credaf y byddai'n bosibl, wrth gwrs, cael neges gan y Llywodraeth i'r boblogaeth yn uniongyrchol, ond rhywbeth yw hwnnw, unwaith eto, i'w gadw wrth gefn; nid dyma'r sefyllfa yr ydym ni ynddi ar hyn o bryd, ond eto i gyd, ni ddylem ddiystyru'r dewisiadau sydd ar gael inni, oherwydd ni allwn fod yn hyderus am gwrs coronafeirws yn y dyfodol a'r hyn y bydd angen inni ei wneud i gadw pobl Cymru yn ddiogel.