Part of the debate – Senedd Cymru am 4:14 pm ar 22 Medi 2020.
Diolch am y sylwadau a'r cwestiynau. Credaf fod y Gweinidog addysg wedi dweud bod diben arolygiadau Estyn yn rhannol mewn gwirionedd yn ymwneud â mynd i'r afael â chynlluniau awdurdodau lleol i ddiogelu buddiannau dysgwyr yn ystod y cyfnod penodol hwn yn y pandemig. Ond rwyf wrth gwrs yn derbyn y sylw y mae'r Aelod yn ei wneud ynghylch a yw'r cydbwysedd yn un cywir, gan ein bod yn symud i gyfnod gwahanol, felly byddaf yn hapus i drafod hynny gyda'r Dirprwy Weinidog, a fydd yn siarad nesaf, am Arolygiaeth Gofal Cymru, ond hefyd gyda'r Gweinidog addysg am y patrwm ar gyfer arolygiadau sy'n digwydd, a nod a diben y rheini, oherwydd mae peidio â chael trefn arolygu yn sicr o esgor ar ganlyniadau. Mae'n rhan o'r hyn yr ydym ni'n ei wneud i helpu i gadw pobl yn ddiogel ym mhob un o'r sefydliadau hynny, ond rwy'n credu bod yr Aelod yn gwneud sylw teg am y cydbwysedd presennol.
O ran ymweliadau cartref lle mae hynny'n weithle rhywun, naill ai ei gartref ei hun neu os yw'n ymweld â chartref rhywun arall ar gyfer gwaith, ar hyn o bryd caniateir hynny, hyd yn oed o fewn y cyfyngiadau lleol, ond rhaid cymryd camau rhesymol, ac felly bydd yn wahanol i bobl yn dibynnu ar y dasg y maen nhw'n ymgymryd â hi. Gall y mesurau fod yn wahanol, er enghraifft, i athro cerdd, lle dylai ymbellhau cymdeithasol fod yn bosib, fel arfer, o gymharu â rhywun sy'n trin gwallt o dŷ i dŷ. Ac rydym ni yn cydnabod, os bydd angen inni symud i gyfnod lle na all hynny ddigwydd mwyach, y byddai hynny'n arwain at ganlyniad economaidd sylweddol i'r bobl hynny ac efallai na fyddant yn gallu troi'n hawdd at ffynonellau incwm amgen eu hunain. Felly, rydym yn cydnabod bod effaith wirioneddol i bob dewis a wnawn.
O ran y diffyg cydweithredu â'r gwasanaeth olrhain cyswllt, er ei bod hi'n siomedig, yn amlwg, nad yw pobl yn cydweithredu, rwy'n deall rhwystredigaeth pobl. Rhaid inni ystyried her y ddau, mi gredaf, y cymhelliant, a chredaf y gallu, sydd i'w groesawu, i roi cymorth ariannol i bobl, os yw Trysorlys y DU yn glir ac yn gyflym wrth gadarnhau bod arian ar gael nid yn unig i Gymru, ond i'r Alban a Gogledd Iwerddon hefyd, i gyflwyno cynllun cymorth. Dylai hynny helpu gyda chydweithrediad, ond hefyd y neges mai prif ddiben hyn yw cadw pobl yn ddiogel.
Nid ydym yn ceisio dal pobl fel y gallwn ni eu dirwyo, rydym yn ceisio deall gwybodaeth i'w cadw nhw, eu teulu a'u cymuned yn ddiogel. A byddwch yn gwybod, o glystyrau sy'n digwydd yn eich etholaeth eich hun, fod y cymysgu, lle nad yw hynny wedi'i ddatgelu'n briodol, wedi ymdreiddio i'r grŵp teulu ehangach hwnnw, gyda phartneriaid, rhieni ac eraill wedyn mewn perygl o gael y coronafeirws, ac mae'r proffil risg yn newid wrth i'r proffil oedran newid hefyd. Felly, ein dewis ni yw cael y math priodol o gydweithredu â phobl ledled Cymru, ond, os na chawn ni hynny, rydym yn ystyried dewisiadau ynghylch a yw gorfodi a newid y rheolau ynghylch hynny yn rhywbeth y gallem ac y dylem ni ei wneud. Ond rhaid i hyn i gyd fod yn gysylltiedig â'r prif ddiben: beth sydd angen i bob un ohonom ni ei wneud i helpu i gadw Cymru'n ddiogel?