5. Datganiad gan y Dirprwy Weinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Y Cynnig Gofal Plant a Chymorth i'r Sector Gofal Plant

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:23 pm ar 22 Medi 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Laura Anne Jones Laura Anne Jones Conservative 4:23, 22 Medi 2020

(Cyfieithwyd)

Diolch am y datganiad, Gweinidog. Bu pryder dealladwy gan rieni, felly croesawaf hyn heddiw. Hoffwn innau ddiolch ar ran yr wrthblaid swyddogol i'n holl ofalwyr meithrin a phlant, sy'n gwneud gwaith gwych nid yn unig yn gofalu am ein plant, ond yn helpu i'w meithrin a'u helpu i dyfu fel unigolion. Rwy'n croesawu'r ffaith bod y system bellach yn cael ei hadfer, ar ôl cael ei hatal yn ystod y cyfyngiadau symud, ar gyfer rhieni sy'n gweithio ac y mae ganddynt blant tair a phedair oed, oherwydd mae'n achubiaeth hanfodol i deuluoedd, gan alluogi'r rhieni i ennill bywoliaeth mewn gwirionedd.

Ond mae llawer o feithrinfeydd wedi bod yn gweithredu ar golled oherwydd y gostyngiad yn y nifer sy'n mynychu yr ydych chi newydd gyfeirio ato, yn ôl pob tebyg oherwydd yr ansicrwydd parhaus a rhai gweithwyr yn dal i fod ar ffyrlo. Pa gymorth y gall Llywodraeth Cymru ei gynnig i feithrinfeydd sy'n wynebu caledi ariannol difrifol oherwydd eu bod wedi'u gorfodi i gau, llai o blant yn mynychu a chostau uwch i ymdrin â rheoliadau COVID? A pha ystyriaeth sydd wedi'i rhoi i sefydlu cronfa drawsnewid i allu cefnogi'r sector nes bod niferoedd yn codi ymhellach nag yr ydych chi wedi dweud, ac i adolygu'r gyfradd fesul awr mewn gwirionedd i adlewyrchu'r costau ychwanegol y bu'n rhaid iddyn nhw eu hysgwyddo, fel y galwyd amdano gan Gymdeithas Genedlaethol Meithrinfeydd Dydd? 

Mae'r sefydliad Cwlwm, yr ydych chi wedi cyfeirio ato, wedi dweud nad oedd y rhan fwyaf o ddarparwyr gofal plant yn gymwys i gael cymorth gan Lywodraeth Cymru, ac yr anwybyddwyd y sector yn ystod y pandemig. Mae Cwlwm, corff ymbarél sy'n cynrychioli 4,000 o ddarparwyr gofal plant, yn amcangyfrif bod 90 y cant o feithrinfeydd, canolfannau gofal dydd, clybiau a gwasanaethau gwarchod plant wedi cau yn ystod y mis diwethaf, ond yn dal i orfod talu biliau a rhent. Nid yw cynllun gan Lywodraeth Cymru sy'n cynnig grantiau hyd at £10,000 i fusnesau ar gael o hyd i'r rhan fwyaf o feithrinfeydd, dywedant, oherwydd bod angen iddyn nhw gofrestru ar gyfer treth ar werth, ac mae'r rhan fwyaf o fusnesau gofal plant wedi'u heithrio. Dywedodd cadeirydd Cwlwm, Dr Gwenllian Lansdown Davies, fod angen eglurder fel y gallai darparwyr dalu eu staff, ac roedd angen codi'r eithriad TAW neu ni fyddai busnesau gofal plant yn goroesi'r pandemig. Byddwn wrth fy modd yn clywed yr hyn y gallech ei ddweud am hynny, Gweinidog, os gwelwch yn dda.

Rwy'n deall yr hyn yr ydych chi'n ei ddweud am beidio â mynnu bod darparwyr gofal plant yn cau yn ystod y pandemig, ond y gwir amdani yw bod llawer wedi cau am nad oedd y niferoedd yn hyfyw. Ac o ran ein hadferiad economaidd, mae angen i ni weld lleoliadau gofal plant yn goroesi a ffynnu. Yn wir, ar ôl cyflwyno'r cynnig gofal plant, mae Llywodraeth Cymru wedi bod yn gweithio i gynyddu nifer y lleoedd gofal plant drwy weithio gydag awdurdodau lleol i greu capasiti ychwanegol. Pa asesiad y mae'r Gweinidog wedi'i wneud ynghylch pa un a oes angen diwygio'r cynlluniau hyn oherwydd y pandemig, os gwelwch yn dda? Diolch.