Diolch yn fawr, Ddirprwy Lywydd, ac a gaf fi ddiolch i'r Ceidwadwyr am gyflwyno'r ddadl bwysig hon heddiw? Mae llawer yn y cynnig y gallwn ei gefnogi, ond fel y mae Suzy Davies wedi tynnu sylw ato'n briodol, rydym yn edrych ar y materion sy'n codi o safbwynt ychydig yn wahanol. Felly, o ystyried cyfyngiadau amser, Ddirprwy Lywydd, fe gadwaf fy sylwadau i ddadlau dros ein gwelliannau.

Mae ein gwelliant cyntaf yn galw am ddileu cymal 4. Er bod unrhyw adnoddau ychwanegol ar gyfer y sector pwysig hwn i'w croesawu bob amser, mae sefyllfa ariannol enbyd llawer o'n prifysgolion yn ei gwneud yn amhosibl inni roi croeso diamod i'r adnoddau ychwanegol y mae Llywodraeth Cymru wedi'u darparu hyd yma. Roedd Canolfan Llywodraethiant Cymru, yn ôl ym mis Mai eleni, yn rhybuddio ynglŷn â cholli rhwng £100 miliwn a £140 miliwn o incwm ffioedd i brifysgolion Cymru yn ystod y flwyddyn academaidd hon. Rhagamcan oedd hynny wrth gwrs. Fel y mae Suzy Davies newydd ei ddweud, yn ddiweddar roedd CCAUC yn rhagweld colled o dros £400 miliwn—diffyg—yn incwm prifysgolion eleni, a pherygl o golli hyd at 5,000 o swyddi.

Daw hyn ar ben sefyllfa sydd eisoes yn fregus i rai o'n sefydliadau. Rwy'n credu ei bod yn deg dweud eu bod yn sefydliadau annibynnol, ac mae'n rhaid i rai ohonynt ysgwyddo rhywfaint o gyfrifoldeb am hynny. Ond p'un a ydynt yn ysgwyddo'r cyfrifoldeb hwnnw ai peidio, byddai'r effaith ar ein cymunedau o golli rhai o'r sefydliadau hyn, neu golli llawer o swyddi yn y sefydliadau hyn, yn eithafol. Efallai y dywed y Gweinidog nad yw'n cydnabod y darlun hwn. Os nad yw'n ei gydnabod, mae hynny'n anffodus, oherwydd dyna'r realiti. Mae'r £27 miliwn y mae Llywodraeth Cymru wedi'i roi hyd yma yn teimlo fel diferyn bach mewn cefnfor mawr iawn, ac mae'n ddrwg gennyf os yw'r Llywodraeth yn teimlo ein bod yn angharedig, ond nid ydym yn teimlo y dylid croesawu hynny ynddo'i hun.

Mae ein gwelliant 3 yn galw am ddileu pwynt 6(a). Rydym yn deall, wrth gwrs, fod rhai myfyrwyr yn anhapus ynglŷn â thalu'r un lefel o ffioedd ag y byddent mewn blwyddyn arferol pan fo'u profiad dysgu yn wahanol iawn, ac rydym yn cydymdeimlo. Ond pan fo'r sector dan gymaint o bwysau ariannol, ni chredwn mai dyma'r adeg iawn i leihau ymhellach yr incwm sydd ar gael i sefydliadau. Rwy'n cymryd yr hyn y mae Suzy Davies yn ei ddweud am y ffordd na ddylai myfyrwyr unigol ysgwyddo'r baich, ac rwy'n cydymdeimlo â'r safbwynt hwnnw, ond mae'r sefydliadau hyn mor bwysig yn ein cymunedau ac i'n heconomi fel nad ydym yn cefnogi unrhyw ostyngiad pellach yn yr incwm drwy leihau ffioedd.

Credwn y dylai'r Llywodraeth weithio'n agos gyda'r sector i sicrhau, a  'sicrhau' yw'r gair allweddol—efallai y gallem fod wedi dweud 'galluogi'. Nid ydym yn awgrymu y dylai Llywodraeth Cymru fod yn ariannu'r sefydliadau hyn yn llwyr, sefydliadau addysg uwch na sefydliadau addysg bellach, ond mae'n rhaid iddynt greu'r hinsawdd iawn lle gellir dod o hyd i incwm arall, ac mae hyn, unwaith eto, yn rhywbeth nad ydym yn gweld bod digon o weithgarwch a digon o gyfathrebu ynghlwm wrtho. Rhaid i'r Llywodraeth sicrhau bod digon o adnoddau yn y ddau sector i gynnal safonau, gan gynnwys safonau addysgu, ac i barhau i ehangu mynediad, a dyna'r rheswm dros ein gwelliant.

Mae gwelliant 4 yn ceisio cryfhau'r cynnig drwy gyfeiriad penodol pellach at addysg bellach ac yn enwedig at ddysgu seiliedig ar waith. Mae'r cynnig gwreiddiol yn sôn am golegau yn ogystal â phrifysgolion drwyddo draw, ond roeddem am dynnu rhagor o sylw at yr elfen addysg bellach honno. Mae addysg bellach yn wynebu heriau penodol a gwahanol, fel y mae Suzy Davies wedi nodi'n briodol, a rhaid mynd i'r afael â'r rhain; mae darparwyr dysgu seiliedig ar waith yn wynebu heriau gwahanol unwaith eto.

Rwy'n ymwybodol eu bod mewn portffolio gwahanol, ond credaf fod gan bob darparwr addysg, pob darparwr dysgu, hawl i ddisgwyl dull gweithredu cyson gan y Llywodraeth yn gyffredinol. Felly, mae Llywodraeth Cymru wedi dweud wrth ddarparwyr dysgu seiliedig ar waith y bydd pob hyfforddai'n dychwelyd at ddysgu wyneb yn wyneb o 1 Hydref ymlaen, yn wrthgyferbyniol i gefnogaeth Llywodraeth Cymru i ddysgu hyblyg a dysgu cyfunol mewn sefydliadau addysg uwch ac addysg bellach. Nid yw hyn yn gwneud synnwyr. Wrth gwrs, y ffaith amdani yw na fyddant yn cael eu talu os na fydd eu hyfforddeion yn bresennol.

Clywn lawer am barch cydradd rhwng dysgu galwedigaethol a dysgu academaidd. Awgrymwn fod hwn yn gyfle i Lywodraeth Cymru ymgysylltu â'r sector ar draws portffolios a sicrhau bod y parch cydradd tybiedig y clywsom gymaint amdano yn cael ei adlewyrchu yn y ffordd y caiff cyfleoedd dysgu galwedigaethol eu cefnogi a'u hariannu gan y Llywodraeth, ac mae hyn ymhell o fod yn wir, a dyna'r rheswm dros ein gwelliant 4.

Lywydd, edrychaf ymlaen at glywed gweddill y ddadl, edrychaf ymlaen at ymateb y Llywodraeth, ac rwy'n cymeradwyo gwelliannau 1, 3 a 4 i'r Senedd hon.