Part of the debate – Senedd Cymru am 6:32 pm ar 23 Medi 2020.
Rydym mewn sefyllfa yn awr, os ydym yn siarad am Wynedd—. Abersoch—cafodd ei grybwyll yn gynharach, ac mae'n rhaid i'r ysgol gau, yr ysgol gynradd, oherwydd prinder niferoedd, sy'n ymwneud yn uniongyrchol â pherchnogaeth ail gartrefi. Nawr, gyda degawdau o fod mewn grym—mae fy nheulu yng nghyfraith yn byw i fyny'r lôn—gyda degawdau o fod mewn grym, beth y mae Plaid Cymru wedi'i wneud yng Ngwynedd i ddatrys y broblem hon? Y nesaf peth i ddim—bron ddim byd. A dyma'r gorau eto, hyn; dyma'r gorau. Mae'n werth cofio mai Gweinidog Plaid Cymru yma, pan oeddent yn y Llywodraeth—Jocelyn Davies—a dderbyniodd y ffigurau poblogaeth gwallus o Lundain, gan baratoi'r ffordd ar gyfer cynlluniau datblygu lleol ym mhob rhan o Gymru, cynlluniau a oedd yn llyncu ein safleoedd maes glas ac yn dinistrio ein hiaith. Plaid Cymru, mewn grym, unwaith eto'n ildio.
A grŵp Plaid Cymru yn y Senedd hon sydd â chymaint â 40 y cant o'i aelodau yn cofrestru buddiant mewn o leiaf un ail gartref. Ac mae hynny'n uwch na'r Blaid Lafur; mae'n uwch na grŵp y Ceidwadwyr yma. Dim ond Plaid Brexit sydd â chanran uwch. Ac rwyf am gyferbynnu hynny â'r ffaith bod yr un gwleidyddion—gwleidyddion sy'n berchen ar fwy nag un cartref—wedi pleidleisio ychydig yn ôl i atal pobl rhag bod yn berchen ar eu tŷ cyngor eu hunain. Felly, mae'n iawn i un person fod yn berchen ar dri, ac eto ni chaniateir i rai o fy etholwyr brynu un tŷ cyngor y maent am ei brynu.
Byddaf yn pleidleisio o blaid y cynnig, ond nid wyf wedi gallu ymatal rhag nodi rhagrith Plaid Cymru yma, wrth iddynt fethu mynd i'r afael â'r broblem yng Ngwynedd, yng Ngheredigion, ac sy'n berchen ar gynifer o ail gartrefi eu hunain.
Ni allwn barhau i gael cymunedau sy'n wag am y rhan fwyaf o'r flwyddyn, lle mae cyn lleied o blant fel bod yr ysgolion yn gorfod cau. Mae arnom angen system sy'n seiliedig ar brif egwyddor tai lleol i bobl leol, anghenion lleol. Ac rydym angen system gynllunio newydd—mae taer angen hynny—a byddwn yn dweud bod angen arloesedd mewn llywodraeth leol yn ogystal er mwyn mynd i'r afael â'r problemau difrifol hyn. A dyna mae'r Welsh National Party yn ymgyrchu drosto. Diolch yn fawr.