Part of the debate – Senedd Cymru am 6:16 pm ar 29 Medi 2020.
Diolch, Llywydd. I ddechrau, a gaf i ddiolch i Mick Antoniw a'i bwyllgor am eu hadborth? Mae hygyrchedd deddfwriaeth yn rhan bwysig o reolaeth y gyfraith, a byddwn ni'n ceisio sicrhau, wrth gyflwyno unrhyw ddeddfwriaeth addysg, y caiff yr egwyddor honno ei chynnal. Ond rwy'n falch bod y Cadeirydd yn cydnabod bod y gyfraith yn dal yn gywir, ond mae'n amlwg y byddwn ni'n gwneud ein gorau i sicrhau bod ei sylwadau'n cael eu hadlewyrchu mewn deddfwriaeth a fydd yn dod ger ei fron yn y dyfodol.
O ran y pwyntiau a wnaethpwyd gan Suzy Davies, a oedd yn niferus, yn sicr fe wnaf esbonio mai'r disgwyl yw, lle bynnag y bo modd, y dylai ysgolion gyflwyno'r cwricwlwm cenedlaethol i Gymru, ond rydym wedi symud i ymdrechion gorau oherwydd rydym yn cydnabod y pwysau sylweddol sydd ar ein hymarferwyr ar hyn o bryd. Treuliais fy mhrynhawn yn siarad ag amrywiaeth o benaethiaid sy'n gwneud gwaith aruthrol i gadw eu hysgolion ar agor; ymateb i anghenion eu dysgwyr; ymateb i anghenion rhieni, eu cymunedau; ond gwneud hynny, yn aml, wrth ymdrin â COVID yn eu hysgol eu hunain, gan ymgysylltu â thimau profi, olrhain a diogelu. Maen nhw'n parhau i fod o dan lawer iawn o straen, yn rheoli absenoldeb staff, boed hynny'n gysylltiedig â COVID neu ddim, a dod o hyd i staff cyflenwi ar gyfer yr aelodau staff hynny, pan fydd weithiau'n anodd recriwtio a recriwtio'r athrawon cyflenwi i ysgolion, hyd yn oed dros dro. Er bod ysgolion yn parhau i fod o dan y pwysau hwn, credaf ei bod yn briodol rhoi lle iddynt hwy ac awdurdodau lleol fel y gallant ganolbwyntio ar gyflwyno'r canllawiau, fel y nodir yn ein dogfennau dysgu.
Nawr, mae Suzy Davies yn codi pwynt dilys iawn am allu ysgolion i newid yn ddi-dor mewn ffordd nad oedd llawer yn gallu ei wneud ar anterth y pandemig, rhwng darpariaeth yn yr ystafell ddosbarth a chyflwyno gwersi o bell. A chredaf ein bod yn wir yn gweld newid sylweddol enfawr yng ngallu ysgolion i wneud yr union beth hwnnw, boed hynny'n athrawon yn cyflwyno gwersi o bell o'u cartrefi eu hunain, oherwydd eu bod nhw eu hunain yn hunan-ynysu, neu'n gallu darparu gwersi cydamserol ac anghydamserol i fyfyrwyr nad ydyn nhw yn yr ysgol.
Yn ystod mis Medi, eisoes, rydym wedi gweld dros 25,000 o ystafelloedd dosbarth Google yn cael eu sefydlu. Mae hynny'n fwy o ystafelloedd dosbarth Google yn cael eu sefydlu yn ystod y mis diwethaf na dros yr ychydig flynyddoedd academaidd diwethaf. Mae'n dangos parodrwydd ein hysgolion i symud i'r ddarpariaeth honno os oes angen. Ond, hyd yn oed yn y ddarpariaeth honno, Suzy, rwy'n siŵr y byddech chi'n cytuno â mi, ei bod yn amhosibl cael mynediad i labordy; mae'n amhosibl darparu addysg gorfforol yn hawdd yn y mathau hynny o leoliadau. Felly, mae angen i ni allu rhoi'r hyder i ysgolion nad ydyn nhw'n poeni am dorri cyfraith o bosibl ac, fel y dywedais, rhoi'r cyfle iddyn nhw fynd i'r afael ag anghenion iechyd a lles eu cymuned, anghenion iechyd a lles eu staff eu hunain, dylwn ddweud, sy'n gweithio dan bwysau aruthrol, yn ogystal â chael, fel y dywedais, yr awgrym y dylen nhw ddefnyddio eu holl ymdrechion gorau i gyflwyno cwricwlwm llawn.
Rwy'n fodlon bod angen y rheoliadau hyn a bod yr hysbysiadau statudol cysylltiedig yn bodloni'r prawf gofynnol o fod yn briodol ac yn gymesur, ac rwy'n credu eu bod hefyd yn cynnig llawer o sicrwydd ynghylch y cwricwlwm a threfniadau asesu y disgwylir i'r ysgolion eu cyflwyno wrth, fel y dywedais, ddarparu'r hyblygrwydd hollbwysig hwnnw i ymateb i ystyriaethau ychwanegol. Mae'n golygu y bydd angen i ysgolion wneud popeth o fewn eu gallu i gyflawni eu dyletswyddau'n rhesymol, ond mae'n caniatáu'r hyblygrwydd hwnnw, sydd, yn fy nhyb i, yn y cam hwn o'r pandemig, yn parhau i fod yn allweddol. Diolch.