Wel, rwy'n credu ein bod wedi bod yn glir ac yn gyson iawn ynglŷn â'r pryder a oedd gennym am y niwed a achosir o ganlyniad i gyflyrau nad ydynt yn rhai COVID. Mae hynny'n cynnwys y niwed y gellid bod wedi'i achosi pe bai ein system iechyd a gofal cymdeithasol yn cael ei llethu—ac ni chafodd ei llethu; roedd o dan bwysau sylweddol mewn gwahanol rannau o Gymru, ond ni chafodd ei llethu—a hefyd y niwed a achosir gan gyflyrau nad ydynt yn rhai COVID am nad yw pobl yn cael triniaeth, naill ai am eu bod yn optio allan o driniaeth oherwydd y pryderon sydd ganddynt, a gwelsom hynny yn sicr, neu'n wir am nad yw'n bosibl oherwydd bod y system yn cael ei llethu.

Fe fyddwch wedi fy nghlywed yn dweud droeon dros y misoedd diwethaf am y pryderon a oedd gennym ynglŷn â gostyngiad yn nifer y derbyniadau brys. Mae hynny'n rhannol oherwydd nad oedd ac nad oes gwir angen i rai pobl—ac rydym yn trafod hyn bob blwyddyn—fynd i adran achosion brys, ceir llwybrau eraill ar gyfer eu gofal, ond y pryder llawer mwy oedd bod pobl sydd angen gofal brys yn peidio â throi at y gwasanaeth iechyd. Ac nid canser yn unig yw hynny; strôc, gwyddom fod gostyngiad sylweddol yn nifer y bobl sy'n troi at y gwasanaeth iechyd gwladol oherwydd cyflyrau strôc. Nawr, nid wyf yn credu bod hynny'n golygu'n sydyn fod gostyngiad sylweddol yn nifer yr achosion o strôc ar draws Cymru, ac nid oes tystiolaeth i gefnogi hynny. Mae'n ymwneud â sut roedd pobl yn ymddwyn, a'u pryderon.

Rydym yn bendant wedi dysgu o'r chwe mis cyntaf. Ac felly mae gennym ffrydio yn awr i barthau lle na cheir achosion o COVID neu barthau COVID gwyrdd, a pharthau COVID coch lle cafwyd achosion positif neu achosion posibl o COVID. Mae hynny'n bwysig er mwyn rhoi hyder i bobl, a'r ffordd rydym yn rheoli cleifion sy'n dod i mewn i'n gwasanaeth iechyd drwy un o'r llwybrau hynny, yn bennaf ar gyfer ysbytai, ond rydym wedi gorfod newid y ffordd y mae gofal sylfaenol wedi gweithio hefyd. Felly, bu cynnydd sylweddol yn y gallu i gynnal ymgyngoriadau rhithwir â phobl, i siarad â phobl dros y ffôn, a dylai hynny roi mwy o hyder i bobl. Ond y neges gennyf fi, a'n system gofal iechyd gwladol yn ei chyfanrwydd, yw ein bod ar agor, rydym wedi dysgu o'r chwe mis cyntaf, ac os oes gennych gyflwr gofal iechyd difrifol, dylech ddal i ddod i ofyn am gyngor, cymorth a thriniaeth, boed drwy ofal sylfaenol neu ofal ysbyty yn wir, oherwydd yn sicr nid yw'r GIG wedi cau ac edrychwn ymlaen at weld pobl yn dychwelyd mewn niferoedd mwy. Caiff yr achos dros ddiwygio ein system gofal iechyd ei ail-wneud ynghylch yr angen i newid y ffordd y gweithiwn, ond mae hynny'n golygu bod angen i bobl ofyn am gymorth cyn gynted â phosibl i ganiatáu inni allu rhoi'r driniaeth leiaf ymyrrol sy'n bosibl.