1. Cwestiynau i'r Prif Weinidog – Senedd Cymru ar 6 Hydref 2020.
5. A wnaiff y Prif Weinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf am y cyfyngiadau coronafeirws lleol fel y maent yn gymwys i Fwrdeistref Sirol Caerffili ar hyn o bryd? OQ55660
A gaf i ddiolch i Hefin David am hynna, Llywydd? Mae'n galonogol bod nifer yr achosion o coronafeirws wedi parhau i ostwng yn raddol ym mwrdeistref Caerffili dros y saith diwrnod diwethaf. Mae hyn yn adlewyrchiad o ymdrechion ymroddedig pobl sy'n byw yn yr ardal. Cyhyd â bod y gostyngiad hwnnw yn parhau, byddwn yn gweithio gydag awdurdodau lleol ac eraill i gynllunio ar gyfer codi'r cyfyngiadau hynny yn raddol.
Dros yr wythnosau diwethaf yma yng Nghaerffili, rydym ni wedi gwneud ein gorau glas i reoli lledaeniad cymunedol COVID-19, ac, fel y mae'r Prif Weinidog yn ei gydnabod, rydym ni wedi cyflawni hynny, ac rwy'n croesawu'r ffaith ei fod yn cydnabod hynny. Cynigiaf gyfle iddo hefyd, unwaith eto, longyfarch pobl Caerffili am lwyddo i wneud hynny.
A yw'n gallu rhoi amlinelliad i ni o sut y bydd y broses benderfynu yn cael ei gwneud yr wythnos hon a phob wythnos? Sut mae'r broses o wneud penderfyniad yn digwydd? Ai cyfarfod gyda'r cyngor bwrdeistref sirol ydyw? A yw'r Gweinidog iechyd yn cymryd rhan? Os gall egluro sut y mae hynny yn digwydd yr wythnos hon, ac, wedyn, pryd y bydd y datganiad cyhoeddus yn cael ei wneud, ar ba ffurf a sut? Ac efallai gyda'r cwestiwn olaf hwn fy mod i'n gwthio fy lwc, ond a fyddai'n gallu rhoi syniad i ni o'r hyn y gallai ein sefyllfa fod yr wythnos hon?
Llywydd, a gaf i ddiolch i Hefin David am y cwestiynau priodol iawn yna? A, wyddoch chi, hoffwn ddweud eto ei fod yn iawn bod crynodeb y gell gynghori dechnegol, y cyfeiriodd Adam Price ati yn gynharach y prynhawn yma, yn dweud bod darlun sy'n gwella yng Nghaerffili, a briodolir i gyflwyno cyfyngiadau lleol a'r ymateb amlasiantaeth cyflym. Ac mae'r data symudedd ar gyfer Cymru—data caled—yn dangos bod gostyngiadau i symudedd yng Nghymru, yn enwedig o amgylch Caerffili, o'i gymharu ag wythnosau cynharach, sy'n dangos bod pobl, fel y dywed Hefin David, wrthi'n chwarae eu rhan yn weithredol iawn i geisio rheoli'r cynnydd i niferoedd coronafeirws yn y fwrdeistref honno.
Mae'r broses o wneud penderfyniad yn digwydd fel hyn, Llywydd: yn rhan gyntaf yr wythnos, bydd ein harbenigwyr iechyd cyhoeddus a'n cynghorwyr gwyddonol yn craffu ar y data, y data ar rif mynychder treigl saith diwrnod, cyfradd y profion positif a gynhaliwyd yng Nghaerffili a data goruchwylio o'r ffynonellau data mwy cyffredinol eraill sydd gennym ni, drwy ap King's College, drwy'r trefniadau goruchwylio dŵr gwastraff sydd gennym ni. Bydd hynny wedyn yn cael ei adrodd ddydd Iau yr wythnos hon i gyfarfod a fydd yn cynnwys Llywodraeth Cymru—byddaf i yno, bydd y Gweinidog iechyd yn bresennol; arweinydd yr awdurdod lleol; awdurdodau iechyd cyhoeddus lleol; y bwrdd iechyd lleol a Heddlu Gwent. Bydd y cyfarfod hwnnw yn trafod pa un a oes gennym ni ostyngiad digon dibynadwy i'r ffigurau a nifer yr achosion yn ardal Caerffili i ddechrau'r broses o godi cyfyngiadau symud lleol. Ac, yn y pen draw, Gweinidogion sy'n gorfod penderfynu, felly trydedd ran a rhan olaf y broses honno, ar ôl cael cyngor gan yr holl chwaraewyr lleol hynny, yw y bydd Gweinidogion yn gwneud penderfyniad ac yna byddwn yn cyfleu'r penderfyniad hwnnw cyn gynted ag y gallwn, yn enwedig i Aelodau lleol, ond, yn amlwg, i'r cyhoedd yn gyffredinol.
Fy uchelgais i yw gallu dechrau'r broses o godi'r cyfyngiadau hynny cyn gynted ag y bydd yn ddiogel i wneud hynny. Hoffwn fod yn eglur nad wyf i'n credu y bydd yn bosibl codi'r holl gyfyngiadau ar yr un pryd; byddwn yn dechrau gyda rhai mesurau ac yn eu cynyddu dros gyfnod o wythnosau. Pa un a fyddwn ni yn y sefyllfa honno ddydd Iau yr wythnos hon, mae gen i ofn na allwn i ddyfalu ar hyn o bryd, oherwydd mae'n rhaid i mi ganiatáu i'r broses, fel yr wyf wedi ei disgrifio, o gyngor arbenigol, gwybodaeth leol a phenderfyniad terfynol ddilyn ei llwybr ddydd Iau yr wythnos hon. Ac yna, byddwn yn gwneud hynny bob dydd Iau tra bydd unrhyw ardaloedd yng Nghymru yn ddarostyngedig i'r cyfyngiadau lleol hynny.
Prif Weinidog, diolch am yr ateb yna i'r cwestiwn. Soniasoch am ddata a'r defnydd o ddata, ac, yn amlwg, Caerffili oedd y sir gyntaf i fod yn destun cyfyngiadau symud lleol ar sail sir gyfan. Dros y pythefnos ddiwethaf, rwyf i wedi bod yn hyrwyddo'r defnydd o gymaint o ddata lleol i gael cyfyngiadau symud hyperleol â phosibl; defnyddiodd Llywodraeth Cymru rai o'r data hynny i gyflwyno cyfyngiadau symud yn Llanelli yn unig yn hytrach na Sir Gaerfyrddin gyfan. Sut yr ydych chi'n gweld, wrth symud ymlaen, y defnydd o'r data lleol hynny yn helpu i lywio eich penderfyniadau fel y gellir gwneud mwy o ddefnydd o gyfyngiadau symud hyperleol lle mae'r data yn cefnogi hynny, yn hytrach na chyfyngiadau symud ar draws sir neu ranbarth cyfan?
Wel, Llywydd, rwy'n credu bod hwnnw'n ddull synhwyrol iawn, a dyna'r un y byddwn ni'n ei fabwysiadu fel Llywodraeth Cymru. Os yw'n bosibl canolbwyntio cyfyngiadau yn yr ardaloedd lle mae'r broblem fwyaf, dyna'n union y byddem ni'n ceisio ei wneud. Weithiau mae daearyddiaeth ardal yn gwneud hynny yn fwy anodd. Weithiau, ceir lledaeniad syml ar lefel gymunedol ar draws ardal awdurdod lleol sy'n ein hatal rhag gallu defnyddio'r dulliau hyperleol hynny. Ond, fel y dywedodd Andrew R.T. Davies, roeddem ni'n gallu gwneud hynny yn Llanelli, a phan atebais Hefin David a dweud fy mod i'n gobeithio y byddem ni'n gallu cymryd y camau cyntaf allan o gyfyngiadau lleol pan fydd yn ddiogel i wneud hynny, yna un o'r ffyrdd y gallai hynny fod yn bosibl fyddai gweld a yw'r broblem wedi'i chanoli, o fewn ardal bwrdeistref sirol, mewn un rhan o ardal cyngor ac i ail-lunio'r ffiniau cyfyngiadau o fewn ardal. Os caiff hynny ei gadarnhau gan y data ac y gellir ei gyflawni ar lawr gwlad, yna rwy'n credu yn sicr nad ydym ni wedi cau ein meddyliau i fynd ar drywydd codi rhai cyfyngiadau yn y ffordd honno.