5. Datganiad gan y Gweinidog Cyllid a'r Trefnydd: Diweddariad ar effeithiau cyllidol COVID-19 a'r rhagolygon ar gyfer y gyllideb yn y dyfodol

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:52 pm ar 6 Hydref 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Rebecca Evans Rebecca Evans Labour 4:52, 6 Hydref 2020

(Cyfieithwyd)

Ymddiheuriadau, Llywydd dros dro, ni chlywais chi.

Diolch yn fawr iawn i Rhun am y cwestiynau yna, ac, fel arfer, am gefnogaeth Plaid Cymru i alwadau Llywodraeth Cymru am hyblygrwydd ychwanegol. Cydnabyddir y gefnogaeth honno hefyd gan y Sefydliad Astudiaethau Cyllid, Canolfan Llywodraethiant Cymru a hyd yn oed, wrth gwrs, ein Pwyllgor Cyllid ein hunain, sy'n bwyllgor trawsbleidiol yma yn y Senedd. Felly, rwy'n credu bod cydnabyddiaeth eang mai yr hyn yr ydym yn galw amdano yw dim byd mwy na synnwyr cyffredin o ran caniatáu i ni reoli cyllidebau'n dda, ac rwy'n hapus iawn i gydweithio ag unrhyw un sy'n rhannu'r uchelgais hwnnw o ran cynyddu'r pwysau ar Lywodraeth y DU yn hynny o beth, a dyna pam y bu'n gymaint o bleser gweithio gyda'm cymheiriaid yn yr Alban a Gogledd Iwerddon ar y mater penodol hwn. Heddiw, mae'r tri ohonom ni yn gwneud datganiadau i'n deddfwrfeydd unigol ein hunain ar y mater penodol hwn, pob un yn atgyfnerthu'r un pwyntiau am bwysigrwydd hyblygrwydd, a chredaf fod cydweithio ar y materion hyn yn bwysig iawn hefyd.

O ran cyllideb atodol, byddech wedi fy nghlywed yn dweud wrth lefarydd y Ceidwadwyr mai fy mwriad yw cyflwyno cyllideb atodol dros dro ym mis Hydref, felly yn ddiweddarach y mis hwn, ac yna byddwn yn sicrhau ei bod yn bodloni holl ofynion y Rheolau Sefydlog ac, wrth gwrs, yn rhoi tair wythnos i'r Pwyllgor Cyllid eistedd i graffu arni hefyd. Mae hynny, rwy'n credu, yn bwysig iawn, oherwydd mae'n caniatáu'r lefel honno o dryloywder i'r Senedd ac mae hefyd yn dwyn ynghyd yr holl gamau yr ydym ni wedi'u cymryd i ymateb i agweddau mwy difrifol, os hoffech chi, pandemig y coronafeirws. Bydd yn amlinellu'r gefnogaeth yr ydym ni wedi'i darparu ar gyfer llywodraeth leol, y gwn fod gan Rhun ap Iorwerth ddiddordeb arbennig ynddi, ar ôl crybwyll hynny wrthyf o'r blaen.

Rydym ni wedi darparu bron i £500 miliwn o gyllid ychwanegol i lywodraeth leol drwy gronfa galedi ar gyfer awdurdodau lleol. Mae hynny'n cynnwys £292 miliwn i roi cymorth ariannol cyffredinol i awdurdodau lleol i'w helpu i dalu baich y costau ychwanegol y maent yn ei wynebu o ganlyniad i bandemig y coronafeirws; £78 miliwn yn lle'r incwm a gollwyd gan awdurdodau lleol o ganlyniad i'r pandemig—mae llawer yn cynnal gwasanaethau megis arlwyo, meysydd parcio, canolfannau hamdden, gwasanaethau diwylliannol ac ati, sydd wedi cael eu taro'n galed, felly mae hynny i'w helpu gyda'r golled honno o ran incwm; £62 miliwn i gefnogi'r gwaith o ddarparu gwasanaethau gofal cymdeithasol, oherwydd gwyddom am y pwysau ychwanegol y maent yn ei wynebu o ganlyniad, unwaith eto, i'r pandemig; £38 miliwn ar gyfer prydau ysgol am ddim; a £10 miliwn o gyllid ychwanegol i gefnogi pobl ddigartref gyda'r nod penodol o sicrhau nad oes neb yn cysgu ar y stryd yn ystod y pandemig.

Felly, rydym ni wedi sicrhau bod pecyn ariannu ychwanegol sylweddol ar gael i awdurdodau lleol, ac wedi gwrando ar awdurdodau lleol pan oeddent yn dymuno gweithio gyda ni i sicrhau ei bod hi'n symlach, yn gyflymach ac yn rhwyddach cael cymorth o'r gronfa honno drwy, er enghraifft, newid y ffordd yr ydym yn darparu cyllid ychwanegol ar gyfer gwasanaethau cymdeithasol i un sy'n darparu swm ychwanegol am bob person, os mynnwch chi, i'r bobl y maent yn eu cefnogi, yn hytrach na gorfod gwneud cais mwy beichus i'r gronfa. Felly, rydym yn cynnal trafodaethau cyson ag awdurdodau lleol ynglŷn â'r cymorth sydd ei angen arnynt, a'r gefnogaeth sydd ar gael, a'r nod yw i hynny eu diwallu hyd at ddiwedd y flwyddyn, ond wrth gwrs rydym yn trafod yn gyson a fyddai angen cymorth ychwanegol.

O ran y cyhoeddiad a wnaethpwyd heddiw am y £340 miliwn ychwanegol ar gyfer ailadeiladu, byddwch wedi fy nghlywed yn dweud yn fy natganiad—ac mae'r Cwnsler Cyffredinol wedi cyfeirio'n ôl at eitemau yn ei ddatganiad hefyd—am gyllid ychwanegol i gynyddu'r gwaith o adeiladu tai cyngor a thai cymdeithasol yn ychwanegol at y cyllid a gyhoeddais pan wnes i fy mhenderfyniad ynghylch cyfraddau'r dreth trafodion tir ychydig wythnosau'n ôl, a chyllid ychwanegol i gefnogi pobl ifanc mewn addysg bellach yn benodol, a'r bobl ifanc hynny y gallai fod angen cymorth dal i fyny ychwanegol arnynt. Fodd bynnag, dyma'r prif ffigurau, os mynnwch chi, a bydd Gweinidogion unigol yn gwneud cyhoeddiadau am y materion penodol hynny sy'n rhan o'u portffolios yn y dyfodol agos. Wrth gwrs, sefyllfa gyffredinol y gyllideb o ran lle yr ydym ni arni ar hyn o bryd—. Felly, fel y soniais yn yr ymateb blaenorol, credwn ein bod ar ben uchaf y warant honno o £4 biliwn, ond rydym yn ceisio eglurder ychwanegol ar hynny gan Lywodraeth y DU.