Soniodd llawer o'r Aelodau a'r Gweinidog am yr angen i ymgysylltu'n ystyrlon ac yn effeithiol, a gwn fod Mark Isherwood wedi sôn am hyn, ac mae'n aml iawn yn gwneud hynny, yn briodol ddigon: rhaid inni ddod o hyd i ffyrdd newydd o sicrhau ein bod yn estyn allan at ein cymunedau mewn gwirionedd, at y rhai sy'n fwyaf agored i niwed ac yn yr anhawster mwyaf ac at y rhai sy'n darparu'r gwasanaethau iddynt, er mwyn deall eu sefyllfaoedd yn iawn a sicrhau ein bod yn symud ymlaen gyda'n gilydd mewn ysbryd cydgynhyrchiol, y gwn fod Mark Isherwood, yn briodol iawn unwaith eto, hefyd yn frwd iawn yn ei gylch.

Felly, mae'n amlwg, onid yw, na cheir un ateb sy'n addas i bawb a bod yn rhaid targedu a theilwra polisïau, ymyriadau, cyllid a deddfwriaeth ar gyfer gwahanol anghenion a phrofiadau. Yr unig ffordd y gallwn wneud hynny yw drwy lefel a dyfnder ac ehangder yr ymgysylltu. Rwy'n hyderus o'r hyn a glywsom y bydd Llywodraeth Cymru yn symud ymlaen yn yr ysbryd hwnnw ac yn y ffordd honno. Credaf fod yr argymhellion yn yr adroddiad yn ymarferol a'u bod yn gamau gweithredu yn y tymor byr i'r tymor canolig yn bennaf, ond byddant yn helpu i gynhyrchu gwlad decach, sef yr hyn y mae pawb ohonom am ei gael.

Roedd yn dda iawn clywed Aelodau ac yn enwedig, rwy'n credu, Alun Davies, nad yw'n aelod o'r pwyllgor, yn talu teyrnged i waith staff y pwyllgor yn ogystal ag aelodau'r pwyllgor a phawb a roddodd dystiolaeth. Oherwydd rwy'n credu bod ein pwyllgorau yma yn y Cynulliad yn cyflawni rôl bwysig iawn, ac mae'r staff sy'n eu cefnogi yn gwneud gwaith anhygoel. Yn rhy aml, er ein bod, rwy'n credu, yn gwneud y pwyntiau hynny'n gyson, yng Nghymru gyfan, efallai, yn rhy aml, nid ydym yn canu clodydd yr hyn y mae ein pwyllgorau'n ei wneud a phwysigrwydd y gwaith a'r effaith ymarferol y mae'n ei chael mewn partneriaeth â'r Llywodraeth.

Felly, soniodd Delyth Jewell am dai, a chredaf fod hynny'n rhywbeth y mae'r pwyllgor wedi canolbwyntio cryn dipyn arno dros gyfnod o amser, a hynny'n gwbl briodol, am fod ansicrwydd ym maes tai, gorlenwi tai, tai o ansawdd gwael, ansicrwydd deiliadaeth ac yn y blaen wedi'i fynegi'n gryf o ran yr effaith a gânt ar fywydau pobl yn gyffredinol, ond hefyd ar eu hiechyd. Ac yn y pandemig roedd yn rhan bwysig o natur agored i niwed rhai rhannau o'n cymdeithas, sef y bobl â nodweddion gwarchodedig, ac yn aml iawn ceir y croestorri hwnnw rhyngddynt sy'n eu rhoi mewn sefyllfaoedd anodd iawn, ac mae tai yn aml iawn yn sylfaenol i hynny.

Mae'n rhaid inni ymdrin â'r problemau data eto, fel y dywedodd y Gweinidog, oherwydd mae mor amlwg, onid yw, oni bai ein bod mewn sefyllfa i wybod ble rydym ac a ydym yn symud ymlaen yn effeithiol drwy ddata ystyrlon, nid ydym byth yn mynd i wybod a yw ein polisïau'n cael yr effaith rydym angen iddynt ei chael. Rhaid inni weithio ar hyn i gynhyrchu data mwy ystyrlon, neu fel arall ni chawn byth mo'r sylfaen dystiolaeth sydd ei hangen arnom, a phan soniwn am bolisi sy'n seiliedig ar dystiolaeth, ni fyddwn yn gallu cefnogi hynny'n iawn â'r data sydd gennym.

Rwy'n gwybod fy mod yn mynd yn beryglus o agos at yr amser sydd ar gael i mi, felly gadewch i mi orffen drwy ddweud, o ran y strategaeth trechu tlodi y buom yn galw amdani'n gyson fel pwyllgor, mae'n rhywbeth y byddwn yn mynd ar ei drywydd ymhellach gyda'r gwaith a wnawn dros weddill tymor y Cynulliad hwn, ond byddai'n dda iawn gweld Llywodraeth Cymru yn nodi rhywfaint o fanylion ac amserlen ar gyfer y camau y bydd yn eu cymryd i gynhyrchu'r strategaeth trechu tlodi hanfodol honno ar gyfer y Llywodraeth gyfan. Rydym wedi galw amdani'n gyson dros gyfnod hir oherwydd y dystiolaeth a gawsom ac oherwydd y gefnogaeth gan sefydliadau allweddol yng Nghymru sy'n gweithio i ddeall a threchu tlodi. Felly, credaf fod grym gwirioneddol i'r argymhelliad hwnnw. Rwy'n falch ei fod bellach yn cael ei dderbyn mewn egwyddor, ond mae angen i ni weld y manylion a'r amserlen y tu ôl i'r derbyniad mewn egwyddor wrth inni symud ymlaen. Diolch yn fawr.