Diolch, Lywydd, ac a gaf fi ddiolch i bawb sydd wedi cyfrannu at y ddadl hon? Rwy'n credu bod nifer y bobl sydd wedi cyfrannu—ac yn wir nifer y gwelliannau a gyflwynwyd—yn dangos inni pa mor bwysig yw ein dyletswyddau tuag at sector y celfyddydau i'r pleidiau ar draws y Senedd. Dylwn fod yn glir ar y pwynt hwn fy mod yn siarad ar ran fy mhlaid yma, nid fel Cadeirydd y pwyllgor diwylliant, ond mae llawer o'r dystiolaeth a gymerodd y pwyllgor diwylliant wedi dylanwadu ar ein cynnig heddiw.

Rhoddodd Siân Gwenllian ddarlun llwm iawn o sefyllfa'r sector ar hyn o bryd; mae'n sôn am y rhyng-gysylltedd a'r angen allweddol i gefnogi'r sector cyfrwng Cymraeg, ac i gefnogi ein sefydliadau.

Roedd cyfraniad Laura Anne Jones ychydig yn ddryslyd i mi. Rwy'n croesawu'r hyn a oedd ganddi i'w ddweud am welliant 9; rydym yn derbyn hynny, teimlwn fod hynny'n bwysig iawn. Gwn fod fy nghyd-Aelodau Elin Jones, y Llywydd, a Ben Lake wedi ysgrifennu at y Llywodraeth gyda'u pryderon ynglŷn â'n llyfrgell genedlaethol, fel y gwnes innau. Mae'n sefydliad allweddol, wrth gwrs.

Mewn perthynas â gwelliant 2, hynny yw, nid oes neb yn mynd i ddweud 'na' wrth arian, ond mae siaradwyr eraill yn y ddadl hon wedi cyfeirio at yr hyn a ddywedodd Rishi Sunak ddoe, a chredaf fod hynny'n dangos diffyg parch, a dweud y gwir.

Ar welliant 3, mae angen inni fod yn glir yma: nid wyf yn heddychwr, ac o ran diffyg parch tuag at y fyddin, gwnaeth fy nhad wasanaeth milwrol gweithredol yr holl ffordd drwy'r ail ryfel byd, felly nid oes diffyg parch i'r fyddin ar yr ochr hon i'r tŷ. Ond cwestiynau ynglŷn â blaenoriaethau yw'r rhain. Mae ein hamgueddfeydd presennol yn llawn o hanes milwrol mewn sawl ffordd wahanol. Pan edrychwch ar ein—[Torri ar draws.] Byddai'n dda gennyf pe bawn i'n cael derbyn ymyriad, ond nid yw'r rheolau presennol yn caniatáu hynny, Darren Millar, fel y gwyddoch. Mae'n ymwneud â blaenoriaethau. Mae ein hamgueddfeydd yn llawn o femorabilia milwrol; gallent yn aml, rwy'n siŵr, gael eu portreadu'n well a dweud y stori'n well, ond credwn fod amgueddfa i adlewyrchu'r gymuned hon rydym wedi ein lleoli ynddi, amgueddfa ar gyfer pobl dduon a phobl liw, yn flaenoriaeth uwch, ac roeddwn yn falch o glywed y Gweinidog yn dweud, er gwaethaf eu gwelliant, nad ydynt yn cau'r drws ar hyn. Rwy'n synnu'n fawr, o ystyried yr hyn a oedd yn gyfraniad rhagorol gan Laura Anne Jones i'r ddadl wrth-hiliaeth ddoe, nad yw'n cytuno â mi fod hyn yn bwysig.

Roedd cyfraniad Leanne Wood yn ymwneud â pha mor ddwfn y mae'r celfyddydau a cherddoriaeth wedi'u gwreiddio yn ein hanes a'n diwylliant. Rwyf wrth fy modd â'r ymadrodd—fel y Gweinidog yn wir—fod diwylliant yn gyffredin; mae'n gyffredin ac yn anghyffredin ar yr un pryd, ac mae pob math o ddiwylliant yn bwysig.

Rwy'n credu bod Llyr Gruffydd wedi dweud popeth sydd angen ei ddweud, mae'n debyg, mewn ymateb i Mandy Jones. Mae Llyr, wrth gwrs, yn siarad yn gryf iawn am bwysigrwydd diogelu ein lleoliadau a'r canlyniadau hirdymor os na chânt eu diogelu. Mae'n amlwg nad yw'r system gynllunio bresennol yn caniatáu hynny: gwnaed hynny'n glir iawn yn y dystiolaeth a gymerodd y pwyllgor, a'r un yw'r sefyllfa gyda'n henwau lleoedd hynafol. Rydym yn colli enwau lleoedd hynafol bob dydd mewn llawer o'r cymunedau rwy'n eu cynrychioli, ac ni allwn aros tra bod mwy o opsiynau'n cael eu hystyried.

Teimlwn fod cyfraniadau Jenny Rathbone am bwysigrwydd y celfyddydau yn ei hetholaeth yn hynod werthfawr ac i'w groesawu, fel roedd cyfraniad Rhianon Passmore. Mae ei brwdfrydedd dros gerddoriaeth yn enwog a gwnaeth gyfraniadau cadarnhaol a chryf iawn yma.

Rwy'n ddiolchgar i'r Dirprwy Weinidog am ei ymateb cadarnhaol i'r ddadl, ac mae'n debyg y dylwn fod yn ddiolchgar iddo hefyd fod y Llywodraeth wedi talu mwy o barch i'n cynnig na gwneud y 'dileu popeth a a rhoi yn ei le' sy'n digwydd yn rhy aml, ond ni allwn dderbyn eu gwelliannau. Nid oes gennyf amser i fynd drwy'r holl resymau pam, ond yn y bôn yr hyn y mae gwelliannau'r Llywodraeth yn ei wneud yw glastwreiddio ein cynnig. Mae ychydig bach fel mynd yn ôl i ddweud wrthym fod popeth yn iawn. Wel, mae pobl sy'n gweithio yn y sector yn dweud wrthym, mae pobl sydd angen y sector ar gyfer eu lles emosiynol yn dweud wrthym nad yw popeth yn iawn. Lywydd, nid ydym yn dadlau, wrth gwrs, nad yw'r Llywodraeth wedi gwneud, ac nad yw'n gwneud dim, ond nid ydynt wedi gwneud digon.

I gloi, gwyddom fod sector y celfyddydau a diwylliant yn ddiwydiant allweddol yng Nghymru. Pe baem yn cyfrif yr holl swyddi sydd mewn perygl, byddent yn gymaint o fygythiad i'n heconomi â llawer o'n sefydliadau mawr fel Airbus, fel y diwydiant dur. Ond oherwydd eu bod yn cynnwys cymaint o unigolion, gweithwyr llawrydd, sefydliadau bach, efallai nad ydym yn gweld y pwysigrwydd economaidd hwnnw fel y dylem, a rhaid inni weld gwerth y cyfraniad economaidd hanfodol hwnnw.

Ond fel y mae siaradwyr eraill wedi dweud yn y ddadl hon, mae'r celfyddydau a diwylliant yn ymwneud â llawer mwy na hynny. Mae'r celfyddydau'n ymwneud â phwy ydym ni, ynglŷn â sut y mynegwn ein hunain, sut yr esboniwn ein hunain i'n gilydd, sut y deallwn ein gorffennol a'n presennol a sut y cynlluniwn ein dyfodol. Credaf fod hyn yn wir yn fyd-eang, ond yma yng Nghymru mae ein hanes yn dweud wrthym pa mor bwysig yw'r celfyddydau wedi bod erioed, o'r canol oesoedd ymlaen. Rhaid inni eu diogelu drwy'r cyfnod anodd hwn neu ni fydd cenedlaethau'r dyfodol byth yn maddau i ni. Nid yw ymateb Llywodraeth Cymru yn ddigon, ac rwy'n cymeradwyo ein cynnig fel y mae, fel y'i diwygiwyd gan welliant 9, i'r Senedd.