7. & 8. Rheoliadau Diogelu Iechyd (Cyfyngiadau Coronafeirws) (Rhif 2) (Cymru) (Diwygio) (Rhif 16) (Conwy, Sir Ddinbych, Sir y Fflint a Wrecsam) 2020 a Rheoliadau Diogelu Iechyd (Cyfyngiadau Coronafeirws) (Rhif 2) (Cymru) (Diwygio) (Rhif 17) 2020

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:57 pm ar 13 Hydref 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 6:57, 13 Hydref 2020

(Cyfieithwyd)

Diolch, Llywydd. Byddaf i'n ymdrin ar y dechrau â'r un pwynt o eglurhad a gododd Mark Reckless am reoliadau diwygio Rhif 17, lle rydym ni wedi cyflwyno esemptiad cyffredinol i'r cyfyngiadau sy'n berthnasol. Mae hyn yn golygu y gall aelwyd un person neu aelwyd un rhiant ymweld ag un aelwyd arall yn yr un sir. Y pwynt yr oeddwn i'n ei wneud oedd na all fod yn fwy na dwy aelwyd mewn swigod unigryw. Ni all pobl symud rhwng un aelwyd ac aelwyd arall.

Byddaf i'n ymdrin â'r pwyntiau y mae Rhun ap Iorwerth yn eu gwneud ynghylch y data a'r dull yr ydym ni'n ei ddefnyddio mewn awdurdodau lleol. Mae'n bwysig cydnabod ein bod ni, o ran pob un o'r dewisiadau yr ydym ni wedi eu gwneud, wedi clywed tystiolaeth gan randdeiliaid lleol, y timau rheoli digwyddiadau sy'n cynnwys pobl o amrywiaeth o sefydliadau lleol, gan gynnwys y gwasanaeth iechyd, Iechyd Cyhoeddus Cymru, ymgynghorwyr mewn clefydau trosglwyddadwy a'r awdurdod lleol. Maen nhw yn bartner o amgylch pob un o'r byrddau tîm rheoli digwyddiadau hynny. Felly, mae'r awdurdod lleol yn ymwneud yn gynnar â darparu tystiolaeth, gwybodaeth ac argymhellion i'r Gweinidogion.

Rydym yn cael argymhellion gan bob un o'r timau hynny ynglŷn â'r dewisiadau posibl ac ynghylch a ydyn nhw'n argymell y dylai Gweinidogion weithredu, ac rydym yn cael yr argymhellion hynny cyn cyrraedd pob un o'r pwyntiau penderfynu, gan gynnwys yn y rheoliadau Rhif 16 yr ydym ni'n eu trafod heddiw. Cyn gwneud unrhyw benderfyniad, mae Gweinidogion yn cyfarfod yn uniongyrchol ag arweinwyr awdurdodau lleol a'u prif weithredwyr. Ac felly, rydym ni yn trafod y data sydd ar gael iddyn nhw. Rydym ni'n trafod y data profi, olrhain a diogelu hefyd, patrymau yr haint fel y maen nhw, ac mae hynny wedi digwydd gyda phob awdurdod lleol lle'r ydym ni wedi ystyried y cyfyngiadau lleol ychwanegol hyn.

Mae hefyd yn deg nodi rhywfaint o'r gorgyffwrdd â sylwadau Andrew R.T. Davies, lle rhoddodd y tîm rheoli achosion gyngor i gyflwyno cyfres o gyfyngiadau ledled y sir ym mhob achos, ac ym mhob un o'r ardaloedd hynny, er i arweinydd Conwy ddadlau dros beidio â chael y cyfyngiadau teithio, nid dyna oedd y sefyllfa a gefnogwyd gan fwyafrif helaeth arweinwyr eraill y gogledd. Mae hefyd yn wir nad oedd unrhyw arweinydd awdurdod lleol yn y cyfarfod hwnnw yn dadlau dros ddull is-ranbarthol o fewn y pedair sir yr ydym yn trafod rheoliadau Rhif 16 ar eu cyfer.

Y rheswm pam, gan droi at sylwadau a wnaed gan Andrew R.T. Davies, y gallem ni ddefnyddio dull gwahanol ym Mangor yn sir Gwynedd yw oherwydd bod y data ar gael, fel yr oedd ar gael yn Llanelli, i ganiatáu i ni ddefnyddio dull mwy penodol. Er ein bod ni'n gweld cynnydd yng nghefn gwlad Gwynedd erbyn hyn y mae angen i ni ei ystyried hefyd. Ond, ar adeg gwneud penderfyniad, gwnaed achos dros roi cyfyngiadau ar waith ym Mangor, nid yn deillio o gymuned y myfyrwyr yn unig, mae'n bwysig nodi. Yr her yn y pedwar awdurdod yr ydym ni'n eu trafod heddiw yn rheoliadau Rhif 16 yw nad oedd gennym ni ardal benodol i'w neilltuo o bob un o'r siroedd, ac fel yr wyf wedi ei ddweud, argymhelliad y tîm rheoli digwyddiadau lleol oedd cyflwyno'r cyfyngiadau lleol hyn ar draws y sir gyfan.

Rwyf i hefyd yn hapus i gadarnhau i Mark Reckless, ydym, rydym ni yn ystyried canlyniadau monitro dŵr gwastraff, ac rwy'n siŵr y gallwn ni gyhoeddi'r papur nad yw'r Aelodau efallai wedi cael gafael arno heddiw. Mae hynny yn nodi'r dystiolaeth bresennol, wrth iddi ddatblygu, o'r realiti bod teithio yn rhan o ledaeniad y coronafeirws yn y Deyrnas Unedig, yn union fel y bu rhwng gwledydd yn y byd. Dyna'r rhesymeg gyfan sy'n sail i'n rheoliadau cwarantin. Maen nhw'n fesurau iechyd cyhoeddus i ddiogelu ardaloedd lle mae llai o achosion rhag trosglwyddo'r coronafeirws iddyn nhw. Nid wyf i'n credu bod hyn yn arbennig o anodd nac yn newydd o ran dadl. Mae'n gyson â'r dull hwnnw sy'n cael ei ddefnyddio. A gyda phob parch, nid yw'r galw am bapur sydd wedi ei adolygu gan gymheiriaid yn un yr wyf i'n credu y dylid ei gymryd o ddifrif ar hyn o bryd. Gyda'r dystiolaeth ddatblygol sy'n dod i law, er mwyn cyrraedd y pwynt o gael papur sydd wedi ei adolygu gan gymheiriaid, byddai'n rhaid i ni aros am gyfnod hir iawn cyn cymryd unrhyw gamau ar y dystiolaeth sydd ger ein bron.

Ac mae hynny'n ein tywys ni at y pwynt ynghylch cyflymder. Rydym ni'n gwybod bod yn rhaid i ni wneud dewisiadau o fewn cyfnod cyfyngedig. Byddwch chi wedi clywed yn uniongyrchol gan y prif swyddog meddygol yn gyhoeddus, gennyf i, a'r Prif Weinidog, am y realiti bod y cyfraddau yr ydym ni'n eu gweld yn codi, yn union fel y maen nhw wedi ei wneud yn y pedair sir yr ydym ni'n eu trafod heddiw. Erbyn hyn mae gan Gonwy gyfradd o 122.9 ym mhob 100,000 o bobl, Sir Ddinbych 113.9, Sir y Fflint 168.5, a Wrecsam 181.7. Mae'r cyfraddau cadarnhaol yn y siroedd yn y gogledd yr ydym yn eu trafod heddiw yn amrywio o 6.6 y cant i 11.5 y cant. Mae'r rhain yn gyfraddau cynyddol o'r coronafeirws, a gallwn ni fod yn hyderus, heb y cyfyngiadau yr ydym ni wedi eu cyflwyno, y byddai patrwm yr haint wedi codi hyd yn oed ymhellach, a hyd yn oed yn gyflymach.

Yr her sydd ger ein bron yw a ydym ni'n barod i weithredu ar y dystiolaeth honno, ac i weithredu i atal niwed pellach rhag digwydd, neu a yw'r Senedd hon yn cefnogi'r farn na ddylem ni weithredu, ac y dylem ni ganiatáu i'r cyfyngiadau lacio, ac i'r haint drosglwyddo ymhellach ac yn gyflymach, a hynny'n anochel, gyda mwy o niwed i'n hetholwyr ni. Nid wyf i'n credu mai dyna'r dull cywir i'w ddefnyddio. O ran yr hyn y mae Darren Millar wedi ei ddweud, rwyf i yn credu y byddai'n anghyfrifol dros ben i unrhyw ddeddfwr yn y lle hwn weithredu i wrthod darparu amddiffyniadau i'r cymunedau yr ydym ni yn eu gwasanaethu.

Rwy'n gofyn i bobl, o ran y dewisiadau sydd o'n blaenau, o ran torri'r cylched neu fel arall, gael eu harwain unwaith eto gan y dystiolaeth yr ydym ni'n ei darparu, y dystiolaeth y mae ein cymuned wyddonol yn ei darparu. Byddwn yn parhau i gyhoeddi crynodeb o'r cyngor yr ydym ni'n ei gael gan ein grŵp cynghori technegol ein hunain mewn modd agored a thryloyw. Mae hynny, ynghyd â chyngor y prif swyddog meddygol, yn llywio y dewisiadau yr ydym ni yn eu gwneud—y dystiolaeth o Gymru, a'r DU ehangach. Ac, fel y nodais, rwyf i'n credu bod y rhain yn gamau penodol a chymesur i'w cymryd mewn ymateb i'r cynnydd yr ydym ni'n ei weld yn y pedwar awdurdod perthnasol. Ond o ran y mesurau sy'n ymwneud â lliniaru ar gyfer aelwydydd un oedolyn ac aelwydydd un rhiant—rwyf i yn croesawu'r ffaith bod pobl o bob rhan o'r Siambr wedi bod yn barod i gefnogi'r mesurau hynny. Mae gan bob un ohonom ni gyfrifoldeb, mae angen i bob un ohonom ni wneud dewisiadau, ac rwyf i'n cymeradwyo'r rheoliadau hyn i'r Senedd ac yn gofyn i'r Aelodau eu cefnogi.