1. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad yn dilyn y newyddion diweddaraf fod Prif Weinidog Llywodraeth y Deyrnas Unedig wedi gwrthod cais pellach a gyflwynwyd gan Lywodraeth Cymru ar 13 Hydref mewn perthynas â chyfyngiadau teithio? TQ494

Lywydd, ni chafwyd llythyr gan y Prif Weinidog mewn ymateb i fy nghais. Felly, rwyf wedi gofyn am gyflwyno'r gwaith angenrheidiol a fyddai'n caniatáu inni ddefnyddio pwerau datganoledig i atal pobl rhag teithio i Gymru o ardaloedd yn y Deyrnas Unedig lle ceir cyfradd uchel o achosion.

Gaf i, wrth ddechrau, gywiro un peth a awgrymwyd ddoe, Brif Weinidog, sef bod yna unrhyw gymhelliant gwrth-Seisnig mewn codi'r mater yma? Gallaf ddweud hynny gyda chryn sicrwydd, gan fy mod i yn fab i Saesnes. Mae e nid yn unig yn sarhaus i fi, fy nheulu ac i'm plaid i i awgrymu bod yna agweddau gwrth-Seisnig ynghlwm yn fan hyn, ond mae hefyd yn celu'r gwir reswm, wrth gwrs, dros ei godi fe, sef diogelu'r cyhoedd a hefyd cynnig tegwch, er enghraifft, i'r ferch ifanc oedd wedi cysylltu â fi neithiwr o ardal Bangor, oedd yn gofyn y cwestiwn yn syml iawn: 'Pam na allaf i fynd i weld fy mam-gu tra bod pobl o ardaloedd clo mewn rhannau eraill o'r Deyrnas Gyfunol yn gallu dod fan hyn i gael gwyliau?' Oes modd inni gael—gan dderbyn, dwi'n credu, ei bod hi'n glir bod llythyru hyd syrffed yn ddi-nod—allwn ni gael amserlen gennych chi, Brif Weinidog? Ydy'r ddeddfwriaeth ddrafft yn barod? Ydych chi'n barod i gyhoeddi'r ddeddfwriaeth hynny? Beth yw'r amserlen nawr o ran deddfu? Beth yw'r cynlluniau o ran gweithrediad o ran y ddeddfwriaeth? A hefyd, sut ŷch chi'n mynd i gyfathrebu hyn ar draws y Deyrnas Gyfunol, ac a oes modd gwneud hynny nawr fel ei fod e'n cael effaith, er enghraifft, o ran teithio o ardaloedd clo yn ystod y cyfnod hanner tymor, sydd yn dechrau, wrth gwrs, yn Lloegr yr wythnos nesaf?

Wel, Llywydd, mae e'n bwysig pwysleisio unwaith eto taw nid rhywbeth am y border rhwng Cymru a Lloegr yw'r pwynt fan hyn. Fel roedd Adam Price nawr wedi'i ddweud, mater o degwch yw e rhwng beth rŷm ni wedi ei wneud yma yng Nghymru a beth rŷm ni wedi gofyn i'r Prif Weinidog wneud yn Lloegr. So, dyna pam dwi wedi ysgrifennu unwaith eto ato fe. Yr amserlen i wneud pethau gyda phwerau sydd gyda ni yma yng Nghymru yw i'w wneud e cyn diwedd yr wythnos. Mae hwnna yn rhoi mwy o amser i Brif Weinidog Llywodraeth y Deyrnas Unedig ddod lan ac i wneud y pethau rŷm ni wedi gofyn iddo fe wneud; i wneud yr un peth i bobl sy'n byw yn Lloegr â dŷn ni wedi'i wneud yma i bobl sy'n byw yng Nghymru. Dŷn ni wedi clywed yn barod gan Brif Weinidog yr Alban, ac mae hi yn awyddus i gefnogi beth rŷm ni'n trio ei wneud yn fan hyn. Nawr yw'r amser i'r Prif Weinidog wneud yr un peth. Os dyw e ddim yn fodlon, yr amserlen yw i ddefnyddio'r pwerau sydd gyda ni yma yng Nghymru cyn diwedd yr wythnos.

Paul Davies. Allwch chi agor y meic i Paul Davies?

Dyna ni. Paul Davies.

Diolch, Lywydd. Brif Weinidog, os bydd Llywodraeth Cymru yn cyflwyno gwaharddiad teithio ar bobl o Loegr sy'n dod i mewn i Gymru, mae'n gwbl hanfodol ei bod yn cyhoeddi'r data sydd ganddi i brofi bod cyfraddau trosglwyddo'n cyflymu oherwydd teithio. Nawr, fel y dywedais yn fy nghwestiynau i chi brynhawn ddoe, mae pobl Cymru yn haeddu gweld y data sy'n sail i safbwynt Llywodraeth Cymru ar y mater hwn fel y gallant fod yn hyderus fod gweithredoedd y Llywodraeth yn gymesur â bygythiad y feirws yn eu hardal. Felly, a wnewch chi gyhoeddi'r data sy'n nodi beth sy'n achosi trosglwyddiad y feirws fel y gallwn weld drosom ein hunain a oes angen gwahardd teithio?

Nawr, rwyf wedi darllen y papur a aeth gyda'ch llythyr at y Prif Weinidog ddoe, ac mae'r papur hwnnw'n cadarnhau nad yw'r data'n brawf pendant o blaid gwahardd teithio. Yn wir, mae'r papur hwnnw'n mynd gam ymhellach ac yn awgrymu y dylid ei ystyried ochr yn ochr ag ystod o ffactorau eraill cyn dod i gasgliad. Ac mae hefyd yn dangos bod cyfraddau trosglwyddo mewn perthynas â theithio eisoes wedi cyrraedd uchafbwynt ym mis Awst ac i mewn i fis Medi. Felly, a ydych yn credu bod y papur hwn yn ddigon o dystiolaeth pan fo'n eich annog, yn ei eiriau ei hun, i'w ystyried ochr yn ochr â data arall i gyfiawnhau gwaharddiad ar deithio?

Yn olaf, ar 23 Medi, Brif Weinidog, fe ddywedoch chi nad oedd Llywodraeth Cymru yn gweld unrhyw gynnydd sydyn o gwbl mewn achosion oherwydd teithio a thwristiaeth, felly efallai y gallwch ddweud wrth yr Aelodau pryd yn union y dechreuodd Llywodraeth Cymru weld cynnydd sydyn yn y trosglwyddiad o ganlyniad uniongyrchol i deithio a thwristiaeth?

Lywydd, gadewch imi sicrhau'r Aelod nad yw pobl Cymru angen y math o esboniad y mae'n ei gynnig. Mae pobl Cymru'n galw'n groch am inni gymryd y camau a fyddai'n eu diogelu rhag pobl sy'n teithio i Gymru o ardaloedd eraill lle mae'r gyfradd achosion yn uchel, ac mae hynny'n arbennig o wir yn etholaeth yr Aelod ei hun, lle mae pobl yn bryderus ac yn ofni effeithiau pobl o ardaloedd eraill lle mae'r gyfradd drosglwyddo'n uchel iawn ar eu ardal hwy—ac er na chânt hwy deithio yno o Gymru, mae'n hurt eu bod yn dal i allu teithio o Loegr i'r ardaloedd hynny. Felly, nid yw'r Aelod yn adlewyrchu barn a dyheadau pobl Cymru.

Roeddwn yn falch o gyhoeddi'r papur hwnnw ddoe. Yn sicr, nid yw'n pwyso arnaf i wneud dim, ac rwy'n fwy tebygol o ddibynnu ar gyngor y rhai sy'n arbenigwyr mewn genomeg, yn hytrach nag amaturiaid sy'n darllen eu cyngor. Os yw am gael dau ddarn arall o dystiolaeth—fel y dywedais, nid bod pobl Cymru angen ei dystiolaeth, oherwydd maent wedi'u hargyhoeddi'n barod—y dystiolaeth, Lywydd, yw bod hyd at 80 y cant o achosion newydd o'r haint yn cael eu hachosi gan archledaenwyr. Felly, nid yw'n cymryd llawer o bobl sy'n archledaenwyr i ddod i mewn o ardal allanol i gael effaith fawr iawn. Yn ail, gan ddefnyddio'r technegau newydd a ddatblygwyd gan arbenigwyr ym Mhrifysgol Bangor, rydym bellach yn monitro'r dŵr gwastraff o fannau ar hyd arfordir gogledd Cymru a gogledd-orllewin Lloegr, ac rydym yn gweld llwythi sylweddol o gopïau genomig o COVID-19 sy'n dangos cynnydd yn y nifer debygol o'r achosion o'r feirws mewn dalgylchoedd. Mae'n dangos bod ymwelwyr o'r tu hwnt i Gymru yn dod â'r feirws gyda hwy. Dyna beth y mae pobl yn awyddus i'w osgoi, dyna pam y gwnaethom weithredu yma yng Nghymru. Oni fyddai'n dda pe bai ei blaid yn fodlon gwneud yr un peth?

Diolch i'r Prif Weinidog.