Rwy'n galw am ddatganiad llafar, neu ddadl os oes modd, yn amser Llywodraeth Cymru ar gynllun drafft Llywodraeth Cymru i fynd i'r afael â thlodi tanwydd yng Nghymru, ar ôl i Lywodraeth Cymru heddiw dynnu ei datganiad llafar allweddol ar hyn yn ôl a rhoi datganiad ysgrifenedig yn ei le, nad oedd yn caniatáu cwestiynau.

Roedd cynllun Llywodraeth Cymru i fynd i'r afael â thlodi tanwydd yng Nghymru yn cynnwys targedau anstatudol newydd hyd at 2035 a dim cerrig milltir dros dro i gyrraedd yno, er gwaethaf Deddf Cartrefi Cynnes ac Arbed Ynni 2000, a gafodd ei diwygio gan Ddeddf Ynni 2013, gan nodi'r gofyniad bod yn rhaid i strategaeth tlodi tanwydd yng Nghymru

'bennu amcanion interim i'w cyflawni a dyddiadau targed ar eu cyfer'.

Fe wnaeth y Gweinidog dderbyn y datganiad ym monitor tlodi tanwydd y DU gan National Energy Action y llynedd:

'Dylai Llywodraeth Cymru gyhoeddi a darparu Cynllun Tywydd Oer i Gymru i fynd i'r afael â baich marwolaethau ychwanegol yn y gaeaf a salwch sy'n gysylltiedig ag oerfel.' 

Fodd bynnag, mae'n ymddangos nad yw ymgynghoriad Llywodraeth Cymru ar ei chynllun newydd yn cynnwys dim byd newydd nac ychwanegol nawr i fynd i'r afael ag anghenion brys aelwydydd sy'n dlawd o ran tanwydd y gaeaf hwn, yn enwedig yng ngoleuni COVID-19. Felly, mae angen inni wybod pa gamau ychwanegol y mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i gefnogi aelwydydd sy'n dlawd o ran tanwydd y gaeaf hwn. Mae Comisiynydd Pobl Hŷn Cymru yn cyfeirio at ffigurau sy'n dangos bod tua 67,000 o aelwydydd hŷn yn byw mewn tlodi tanwydd yng Nghymru, er gwaethaf dyletswydd statudol i ddileu tlodi tanwydd. Felly, mae angen inni wybod sut y mae Llywodraeth Cymru yn ymateb i alwad y Comisiynydd ar Lywodraeth Cymru i sefydlu cronfa grant ar frys i wneud gwelliannau i amgylcheddau cartrefi pobl hŷn i gefnogi'r rhai sydd fwyaf tebygol o ddioddef tlodi tanwydd y gaeaf hwn, ac i fuddsoddi—[Anghlywadwy.]—ymgyrchoedd a chymorth i gynyddu'r nifer sy'n manteisio ar gredyd pensiwn.

Ac, yn olaf, mae angen inni wybod sut y mae Llywodraeth Cymru yn ymateb i ymchwil Cartrefi Cymunedol Cymru, a oedd wedi amcangyfrif bod y gost o ddatgarboneiddio pob un o'r 230,000 uned yn sector tai cymdeithasol Cymru yn fwy na £4.2 biliwn. Ni fydd datganiad ysgrifenedig yn cyflawni'r gwaith. Rwy'n galw ar Lywodraeth Cymru felly i ddod o hyd i'r amser i gyflwyno hyn gerbron y Siambr hon. Diolch.