2. Cwestiynau i'r Gweinidog Addysg – Senedd Cymru ar 21 Hydref 2020.
1. A wnaiff y Gweinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf am y camau y disgwylir i ysgolion eu cymryd i gyfyngu ar y risg o ledaenu heintiau COVID-19? OQ55750
Mae'r canllawiau gweithredol yn nodi'n glir y camau y mae angen i ysgolion a lleoliadau eu cymryd er mwyn cyfyngu ar y risg o ledaenu COVID-19. Mae'n hanfodol nad yw staff a disgyblion sy'n dangos unrhyw symptomau o COVID-19 yn mynychu'r ysgol a'u bod yn trefnu prawf.
Mae dau beth yn gysylltiedig â hynny. Yn gyntaf oll, cefais gwestiynau gan rieni'n gofyn inni gyfiawnhau'r ffaith na fydd blwyddyn 9 ymlaen yn yr ysgol yn ystod y cyfyngiadau symud yr wythnos ar ôl hanner tymor. A allwch ailadrodd y rhesymau am hynny a pham y mae hynny'n digwydd? Ac yn gysylltiedig â hynny, y cyngor i ysgolion yw cadw ystafelloedd dosbarth wedi'u hawyru. Mae nifer o rieni—ac athrawon mewn gwirionedd—wedi dod ataf i ddweud bod ystafelloedd dosbarth wedi'u hawyru yn oer iawn. Mae'n bryder sydd wedi'i godi yng Nghaerffili, ond rwyf wedi'i weld mewn mannau eraill hefyd. Rwyf wedi ysgrifennu at gyngor Caerffili ac maent yn dweud eu bod yn rhoi cyngor i ysgolion, ond a yw'n bosibl i Lywodraeth Cymru hefyd roi cyngor nad yw awyru o reidrwydd yn golygu ystafelloedd dosbarth rhewllyd, sy'n eithaf pwysig?
Dylai ysgolion a lleoliadau sicrhau bod lefel ddigonol o awyru'n digwydd, ac mae Llywodraeth Cymru wedi rhoi canllawiau gweithredol i ysgolion ynglŷn â hynny. O ran goblygiadau'r cyfnod atal byr i addysg, rwyf wedi bod yn glir iawn ers yr haf hwn mai'r ffordd orau o darfu cyn lleied â phosibl ar addysg ein plant yw cadw lefelau trosglwyddo COVID-19 yn y gymuned mor isel â phosibl. Fel Llywodraeth, rydym yn cydnabod bod cyfnod atal byr yn hanfodol os ydym am ostwng lefelau trosglwyddo a lleihau'r gyfradd R. Rwy'n sylweddoli bod hwn yn gyfnod anodd iawn i rieni a dysgwyr ym mlwyddyn 9 ac uwch, ond gall y grwpiau blwyddyn hyn ymroi i ddysgu hunangyfeiriedig yn haws na rhannau eraill o'r garfan, a byddant yn cael cymorth i wneud hynny am yr wythnos gan eu hathrawon, a fydd yn yr ystafell ddosbarth.
Laura Anne Jones. Ie, dyna chi.
Diolch, Lywydd. Cymerodd dipyn o amser i droi'r sain ymlaen, mae'n ddrwg gennyf. Weinidog, mae ein hysgolion, fel y gwyddoch, yn gwneud gwaith rhagorol, ac yn gweithio'n galed iawn i sicrhau bod yr ysgolion yn ddiogel rhag COVID i ddisgyblion ac athrawon fel ei gilydd. Fodd bynnag, mae'n ymddangos bod un man gwan, wrth ollwng a chasglu plant. Er bod yna systemau un ffordd gwych, trefniadau i gasglu plant ar wahanol amseroedd, yr holl bethau gwych hynny'n digwydd, nid yw rhieni a gwarcheidwaid, ar y cyfan, yn cadw pellter cymdeithasol a gwisgo masgiau. A ydych chi'n meddwl bod ychydig mwy y gallwch chi a Llywodraeth Cymru ei wneud i fynd i'r afael â hyn? Mae'n ymddangos bod perygl i hyn ddadwneud yr holl waith da a wneir gan yr ysgol, yn enwedig gan ein bod yn ceisio atal pobl rhag ymgynnull yn ystod y cyfnod atal byr. Diolch.
Yn gyntaf oll, a gaf fi ddiolch i chi, Laura, am gydnabod y gwaith caled, ar ran arweinwyr ysgol ac athrawon, i wneud ein hysgolion a'n colegau mor ddiogel ag y gallant fod? Ond rydych chi'n llygad eich lle; gall rhieni wella'r ymdrechion hynny'n sylweddol drwy sicrhau eu bod yn dilyn yr holl gyngor perthnasol pan fyddant yn dod â'u plant i'r ysgol ac yn eu casglu, a phan fyddant yn trefnu gweithgareddau eraill ar gyfer eu plant. Rydych yn gywir; mynegwyd pryderon wrthym am deuluoedd yn ymgynnull wrth gât yr ysgol ac nad ydynt yn gwneud hynny mewn ffordd sy'n cadw pellter cymdeithasol, neu deuluoedd efallai sy'n goruchwylio gweithgareddau plant, ac unwaith eto, teuluoedd yn anghofio gwneud hynny mewn ffordd sy'n cadw pellter cymdeithasol oddi wrth famau, tadau, gofalwyr a neiniau a theidiau eraill. Bydd Llywodraeth Cymru yn defnyddio'r amser hwn i adolygu ein holl gyfathrebiadau, er mwyn cyfleu negeseuon cryf i rieni a gofalwyr fod ganddynt hwythau rôl hollbwysig i'w chwarae hefyd yn sicrhau cyn lleied â phosibl o darfu ar addysg eu plant, ac mai un o'r ffyrdd hawdd y gallant wneud hynny yw cofio parhau i gadw pellter cymdeithasol oddi wrth rieni eraill ar ddechrau ac ar ddiwedd diwrnodau ysgol.