Rwy'n credu bod hwn yn ymarfer o ran sut i beidio ag ysgrifennu cynnig, oherwydd mae mor llawn o ddatganiadau mawreddog a gormodiaith, ond dim am gymhlethdod y sefyllfa bresennol y mae ysgolion yn ei hwynebu, a hefyd, rwy'n meddwl ei fod yn achub y blaen ar waith ein cyd-Aeodau yn y pwyllgor plant a phobl ifanc. Felly, fel cyfres o gynigion, mae'n cwmpasu o leiaf bedwar pwnc gwahanol—mae'n anodd gwybod ble i ddechrau. Serch hynny, mae Suzy Davies a Delyth Jewell ill dwy wedi gwneud pwyntiau pwysig y bydd angen i'r pwyllgor plant a phobl ifanc eu hystyried, ond rwy'n credu mewn gwirionedd nad yw'r cynnig ei hun yn gwneud cyfiawnder â'r naill ochr na'r llall, oherwydd nid yw'r gwelliannau'n ei glirio mewn gwirionedd. Credaf ei bod yn amlwg fod yn rhaid inni roi blaenoriaeth i les meddyliol pobl ifanc yn y cwricwlwm newydd, oherwydd gwyddom fod llawer o bobl ifanc wedi dioddef yn fawr o ganlyniad i'r cyfyngiadau symud, ac mae angen inni sicrhau o ddifrif nad yw hyn yn digwydd wrth symud ymlaen. 

Ymwelais â'r ysgol lle rwy'n llywodraethwr—yr ysgol uwchradd lle rwy'n llywodraethwr—yn fy etholaeth heddiw, a gwnaeth y trefniadau a wnaed yn ysgol Teilo Sant er lles myfyrwyr a staff argraff fawr arnaf. Roeddwn yn meddwl bod y cynlluniau'n rhagorol, a'r holl athrawon sy'n symud o un ystafell ddosbarth i'r llall, yn hytrach na'r disgyblion fel sy'n arferol yn yr ysgol uwchradd, ond mae hynny'n galluogi pob dosbarth o fewn pob grŵp blwyddyn i fod mewn swigod ar wahân. Felly, mae gan bob grŵp blwyddyn ei ran ei hun ar wahân o'r adeilad gyda'i le chwarae awyr agored ei hun, ac mae ffenestri ar agor i bob ystafell ddosbarth iddi gael ei hawyru'n briodol. Nid yw Blwyddyn 7 yn ei chael yn anodd dilyn hyn, am ei fod fwy neu lai'n barhad o'r hyn sy'n digwydd yn yr ysgol gynradd. Blwyddyn 8—cafwyd rhywfaint o ddysgu pwrpasol iawn ac addysgu rhagorol, a'r hyn sy'n digwydd ym mlwyddyn 8 yw bod swyddog cyflawniad yn eistedd yn y coridor y tu allan i'r wyth ystafell ddosbarth, ac mae ar gael i oruchwylio unrhyw un o'r rhesymau pam fod disgybl yn gadael yr ystafell ddosbarth yn ystod gwers, a hefyd ar gael i siarad â disgyblion am bethau a allai fod yn eu poeni ac a allai fod yn amharu ar eu dysgu. Siaradais â rhywun 13 oed a ddywedodd ei bod yn hoffi'r trefniadau newydd, gan ei fod yn ei gwneud yn haws iddi gyfarfod â'i ffrindiau yn ystod egwyl canol y bore ac amser cinio, gan nad ydynt i gyd yn cael eu gwasgaru i wahanol rannau o'r hyn sy'n ysgol eithaf mawr.

Fe'm trawyd yn arbennig gan y trefniadau dysgu diwygiedig ar gyfer pobl ifanc sy'n ei chael yn anodd iawn dilyn y cwricwlwm uwchradd llawn, a dywedodd llawer o'r disgyblion yr euthum i'w gweld sydd ar gymhareb lawer mwy dwys o athrawon i ddisgyblion fod yn llawer gwell ganddynt y system addysgu hon yn hytrach na bod mewn ystafell ddosbarth o 20 i 30 o ddisgyblion. Yn amlwg, mae'n ddrutach o lawer os oes gennych gymhareb o fwy o oedolion i ddisgyblion—mae hynny'n ddrutach o lawer. Ond fe'm trawyd yn fawr hefyd gan y ffordd roedd y pennaeth yn ymdrin â lles ei staff, ac mae trefniadau penodol wedi'u rhoi ar waith ar gyfer aelodau o staff sy'n teimlo bod byw drwy'r pandemig hwn yn brofiad pryderus iawn. Mae'n anodd rhagweld pwy fydd hyn yn cael eu heffeithio'n wael gan hyn, ond roeddent yn drefniadau sensitif iawn—newid amserlenni pobl, diwygio oriau pobl—er mwyn sicrhau nad oedd y bobl hynny'n mynd yn absennol oherwydd salwch a bod rhaid dod ag athrawon cyflenwi i mewn, sy'n cynyddu'r risg. Un o'r pethau eraill sy'n bwysig iawn i bob ysgol sicrhau ei fod yn digwydd yw nad yw unrhyw ddisgybl y nodwyd bod angen prawf arnynt yn cael eu caniatáu yn ôl i'r ysgol nes eu bod wedi cael prawf a'i fod yn negatif. A lle cafwyd prawf positif—a dim ond mewn ychydig iawn o achosion y digwyddodd—mae'r pennaeth eisoes wedi gwneud y trefniadau asesu risg ar gyfer y plentyn unigol fel eu bod yn gwybod yn union pa gamau y mae angen eu cymryd o ganlyniad i'r prawf positif hwnnw.

Felly, credaf fod yr ysgol hon yn dilyn trywydd diogel iawn. Rwy'n hoffi geiriad y gwelliant perthnasol—credaf mai gwelliant 8 o welliannau'r Ceidwadwyr ydyw—ond credaf y byddai'n anghywir tybio bod pob ysgol yn rheoli'r sefyllfa ryfedd hon mewn ffordd gystal ag y mae Teilo Sant yn ei wneud, a tybed pa rôl y mae Estyn a'r consortia yn ei chwarae i sicrhau bod gan bob ysgol gynlluniau asesu risg ac addysgu a dysgu cadarn iawn i sicrhau bod ein holl ddisgyblion yn dysgu cystal â phosibl yn yr amgylchiadau rhyfedd hyn rydym i gyd yn byw trwyddynt.

Yn olaf, rwyf am ddweud—