Part of 1. Cwestiynau i'r Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol – Senedd Cymru am 1:42 pm ar 4 Tachwedd 2020.
Rydym yn gweithio gyda'n clinigwyr a'n gwasanaethau i ailgychwyn ystod o wasanaethau canser. Fe fyddwch yn ymwybodol ein bod wedi ailgychwyn gwasanaethau sgrinio. Fe fyddwch yn ymwybodol fod atgyfeiriadau canser yn ôl i fyny at y lefelau arferol. Yr heriau i ni yw ein bod bellach yn gweld mwy o bobl yn mynd at feddyg hyd yn oed yn hwyrach nag o'r blaen, a chyn y pandemig, rhan o’n pryder oedd bod pobl, yn enwedig yn ein cymunedau tlotach, yn fwy tebygol o fynd at feddyg gyda symptomau canser yn hwyrach, ac o fod angen opsiynau triniaeth mwy radical, ac yn llai tebygol o gael canlyniadau cadarnhaol.
Pan fyddwn yn cyhoeddi'r wybodaeth rwyf wedi nodi y byddwn yn ei chyhoeddi, byddwn yn parhau i gyhoeddi, er enghraifft, y llwybr canser sengl rydym yn ei gyflwyno, sef yr unig fesur y byddwn yn ei ddefnyddio yn y flwyddyn newydd, yn hytrach na'r mesurau hŷn a llai cywir sydd gennym ar hyn o bryd. A bydd hynny'n rhoi arfarniad gonest i bobl o’n sefyllfa ar hyn o bryd, ac yn wir, gan fod angen i ni gynllunio ar gyfer ailgychwyn gwasanaethau ar ôl y pandemig. A’r hyn a fydd yn allweddol i'r hyn rydym yn ei ddweud yma heddiw, a bob dydd wrth i ni ddod yn ôl at hyn, yw’r angen i ystyried sut mae pob un ohonom yn ymddwyn er mwyn lleihau niwed o ganlyniad i’r coronafeirws a chydnabod, os bydd y coronafeirws yn mynd allan o reolaeth unwaith eto, y byddwn yn gweld effaith uniongyrchol ar ofal nad yw'n gysylltiedig â COVID, a bydd hynny'n amlwg yn effeithio ar wasanaethau canser, yn union fel sy’n digwydd dros y ffin hefyd, mae arnaf ofn.