Eleni, rhaid i ni hefyd ddiolch i'n lluoedd arfog am y cyfraniad sylweddol y maent wedi'i wneud ar adegau o heddwch i sicrhau bod gwasanaethau hanfodol y GIG yn dal i redeg a bod cyflenwadau'n cael eu dosbarthu i'n gwasanaethau rheng flaen pwysig yn ystod pandemig COVID-19. Fel y dywed y cynnig trawsbleidiol hwn, mae Senedd Cymru yn mynegi ei diolch am gyfraniad sylweddol y lluoedd arfog i'r ymateb cenedlaethol i COVID-19 yng Nghymru. Fodd bynnag, dylem hefyd sicrhau eu bod yn parhau i gael ein cefnogaeth drwy gynnal cyfamod y lluoedd arfog.

Croesawyd y cadarnhad gan Lywodraeth Cymru y mis diwethaf y bydd cyn-filwyr milwrol yng Nghymru yn elwa o gerdyn rheilffordd newydd sy'n cynnig teithio rhatach ar y rheilffyrdd, ar ôl i Lywodraeth y DU yn Lloegr gyhoeddi'r cynllun yn gynharach eleni. Yn dilyn ymgyrch dan arweiniad y Lleng Brydeinig Frenhinol a Poppy Scotland y soniais amdani yma o'r blaen, croesawyd cyhoeddiad Llywodraeth y DU ym mis Gorffennaf y bydd cyfrifiad 2021 bellach yn cynnwys cwestiwn i ddarparu gwybodaeth i ddynodi a yw rhywun wedi gwasanaethu yn ein lluoedd arfog. Bydd hyn yn rhoi gwybodaeth werthfawr i'r lleng, cyrff cyhoeddus ac elusennau milwrol eraill er mwyn sicrhau y gallant ddiwallu anghenion personél sy'n gwasanaethu, cyn-filwyr a'u teuluoedd yn y ffordd orau.

Lansiwyd menter Great Place to Work for Veterans yn ddiweddar gan y Swyddfa Materion Cyn-filwyr yn Swyddfa Cabinet y DU i annog mwy o gyn-filwyr i ymuno â'r gwasanaeth sifil pan fyddant yn gadael y lluoedd arfog, gan sicrhau bod y gwasanaeth sifil yn elwa o'r ystod eang o sgiliau a doniau yng nghymuned ein lluoedd arfog. Felly, roeddem hefyd yn croesawu cyhoeddiad Llywodraeth Cymru y penwythnos diwethaf y byddant yn ymuno â'r fenter hon. Gall gadael y lluoedd arfog fod yn arbennig o heriol i gyn-filwyr, sy'n aml yn ei chael yn anodd ymdopi â bywyd sifil a dod o hyd i waith. Yn ogystal â bod o fudd i'r gwasanaeth sifil, mae'r fenter hon yn rhoi hwb i ragolygon cyflogaeth pobl sydd wedi gwasanaethu, gan eu helpu i ddatblygu eu gyrfaoedd y tu hwnt i'r lluoedd arfog.

Mae'n hanfodol fod gwaith caled GIG Cymru i Gyn-filwyr yn parhau ac yn parhau i ehangu, gan roi asesiadau a thriniaeth seicolegol i gyn-filwyr sy'n byw yng Nghymru ar gyfer problemau iechyd meddwl, gan gynnwys anhwylder straen wedi trawma. Rhwng mis Ebrill 2010, pan lansiwyd ei wasanaeth, a mis Mawrth 2019, maent wedi derbyn 4,319 o atgyfeiriadau. Yn 2018-19 yn unig, derbyniwyd 808 o atgyfeiriadau. Mae achos busnes GIG Cymru i Gyn-filwyr dros fwy o arian bellach yn ddiymwad, ac felly gofynnaf i Lywodraeth Cymru pa bryd y gwneir penderfyniad, lle mae cyflogaeth nifer o therapyddion yn ansicr ar ôl mis Mawrth 2021.

Pwysleisiwyd maint yr angen i mi unwaith eto yn ystod galwad ym mis Medi gyda'r elusen Icarus Online, sydd yn ei thrydedd flwyddyn ar ôl cael ei sefydlu mewn ymateb i'r problemau a wynebir gan gyn-filwyr sy'n dioddef o anhwylder straen wedi trawma a difrifoldeb eu symptomau. Mae Icarus yn darparu gofal, asesiadau a gwasanaeth adsefydlu uniongyrchol i gyn-filwyr milwrol, y gwasanaethau mewn lifrai a'u teuluoedd. Mae tîm o ddim ond 16 o bobl, pob un yn wirfoddolwr, yn trin 1,100 o bobl bob blwyddyn, gan lenwi bwlch o ran mynediad at driniaeth. Maent yn derbyn tri achos newydd bob dydd drwy eu gwasanaeth ateb a ddarperir gan Moneypenny yn Wexham.

Fel y dywed gwelliant 2, rhaid inni ymdrechu i gael penderfyniadau heddychlon i bob gwrthdaro ac i roi diwedd ar ryfeloedd, ac felly rydym yn croesawu sefydlu Academi Heddwch Cymru. Byddwn yn cefnogi gwelliant 2 yn unol â hynny.

Byddai'r Ceidwadwyr Cymreig hefyd yn penodi comisiynydd lluoedd arfog ar gyfer Cymru i fod yn atebol i Senedd Cymru, i hyrwyddo anghenion cymuned y lluoedd arfog a sicrhau bod Cymru'n cynnal cyfamod y lluoedd arfog; sefydlu cerdyn y lluoedd arfog i ddarparu teithio am ddim ar fysiau, mynediad â blaenoriaeth i driniaeth y GIG, ac addasiadau yn y cartref ar gyfer anafiadau neu salwch sy'n gysylltiedig â gwasanaeth; mynediad am ddim i ganolfannau hamdden a safleoedd treftadaeth Cadw; cyflwyno premiwm i bobl y lluoedd arfog ar gyfer plant y rhai sy'n gwasanaethu yn y lluoedd arfog; dod â 150 eiddo tai cymdeithasol gwag yn ôl i ddefnydd, yn benodol ar gyfer cyn-filwyr milwrol sydd mewn perygl o fynd yn ddigartref; a sicrhau bod gwaith cynnal a chadw'n digwydd ar gofebau rhyfel. Ni â'u cofiwn hwy.