Ar Ddiwrnod y Cadoediad, nodwn aberth eithaf y rhai a roddodd eu bywydau fel y gallwn heddiw fyw ein bywydau ni yn rhydd o orthrwm, hiliaeth a ffasgaeth. Ni fyddwn yn anghofio'r holl rai sydd wedi marw yn sgil eu galw i wasanaethu eu gwlad na'r rhai yr effeithir arnynt mewn cynifer o ffyrdd o hyd heddiw mewn rhyfel a gwrthdaro. Ni fyddwn ychwaith yn anghofio'r miliynau o deuluoedd Iddewig—plant a babanod, brodyr a chwiorydd—a arteithiwyd ac a lofruddiwyd yn systematig ac yn erchyll, ynghyd â grwpiau ethnig eraill, yr anabl a charcharorion gwleidyddol. Ni fyddwn yn eich anghofio.

Y bore yma, nodais foment hanesyddol y cadoediad ar yr unfed awr ar ddeg ar yr unfed diwrnod ar ddeg o'r unfed mis ar ddeg yn Nhŷ Penallta, pencadlys Cyngor Bwrdeistref Sirol Caerffili, lle cyfarfu cynrychiolwyr y lluoedd arfog a bywyd dinesig mewn seremoni gan gadw pellter cymdeithasol i anrhydeddu'r rhai a fu farw.

Heddiw, mae'r defnydd o'r lluoedd arfog yn ystod argyfwng y pandemig hwn yn ein hatgoffa o'r aberth sy'n dal i gael ei wneud, ond mae llawer wedi talu a byddant yn parhau i dalu'r pris eithaf. Ac mae hyn yn rhywbeth na all neu nad yw llawer o bobl yn ei ystyried yn ganlyniad i'r gwaith a wnawn. Mae'n iawn ac yn briodol ein bod yn anrhydeddu'r rheini sydd wedi marw mewn brwydrau a'n bod yn anrhydeddu'r rhai sy'n barod i frwydro yn ein henw. Heddiw gwnaeth ysgolion ar draws Islwyn yr un peth, fel y gwnaeth Ysgol Gynradd y Coed Duon, a oedd hefyd yn anrhydeddu pawb sydd wedi rhoi eu bywydau, gyda gwasanaeth rhithwir i'r ysgol gyfan. Ac rwyf am gofnodi fy ngwerthfawrogiad i ysgolion fel ysgol gynradd y Coed Duon, a oedd, yn y flwyddyn ryfedd hon, yn coffáu gyda'r genhedlaeth nesaf o gymuned yr ysgol yn dod at ei gilydd i nodi'r achlysur arbennig hwn. Y plant hyn yw ein dyfodol, a byddwn yn eu cofio.

Ddirprwy Lywydd, i gloi, gwn hefyd faint y mae Darren Millar yn ei wneud i gefnogi ein lluoedd arfog. Mae'n gadeirydd galluog ar y grŵp trawsbleidiol, ac felly, ar y mater hwn, hoffwn adleisio ei alwad yn llwyr, a galwad Llywodraeth Cymru, am gefnogaeth barhaus i gyfamod y lluoedd arfog. Gwn, yn bersonol, fod cymuned y lluoedd arfog yn gwerthfawrogi'r cyfamod yn fawr, fel y mae'r awdurdodau sy'n ei weithredu, eu hyrwyddwyr lluoedd arfog ac wrth gwrs, cyn-filwyr a'u teuluoedd. Mae'n arwydd o ddod ynghyd, lle mae cymaint yn ein rhannu. Felly, heddiw, yfory ac am byth, byddwn yn cofio'r rhai a fu farw o Islwyn a Chymru a phawb sy'n parhau i wasanaethu er mwyn ein cadw'n rhydd.