4. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am isadeiledd rheilffyrdd yn y gogledd? OQ55838

Mae metro gogledd Cymru yn allweddol i’r broses o ddarparu system drafnidiaeth integredig, effeithlon a gwell ar gyfer y rhanbarth. Bydd hyn yn cynnwys yr angen i wella’r seilwaith rheilffyrdd, darparu gorsafoedd newydd, ac wrth gwrs, cyflwyno gwasanaethau newydd.

Mi fydd y Gweinidog yn ymwybodol, dwi'n siŵr, o'r camau sydd ar y gweill i wneud cais i gronfa syniadau Llywodraeth y Deyrnas Unedig er mwyn edrych ar y posibilrwydd o ailagor y llinell rhwng Bangor ac Afonwen. Nawr, mi fyddai hynny, wrth gwrs, yn cwblhau loop pwysig iawn o safbwynt y gogledd-orllewin, a gyda datblygiad posibl y llinell o Aberystwyth i Gaerfyrddin, mi fyddai hynny yn trawsnewid yr isadeiledd rheilffyrdd yng ngorllewin Cymru. Ond, a gaf i ofyn yn benodol ynglŷn â Bangor ac Afonwen, pa waith y mae'r Llywodraeth yn ei wneud i helpu i wireddu'r uchelgais hwnnw a pha gefnogaeth, yn ymarferol ac mewn egwyddor, wrth gwrs, y mae'r Llywodraeth yn ei rhoi i'r cynllun?

A gaf fi ddiolch i Llyr Huws Gruffydd am ei gwestiwn? Yn amlwg, mae Llywodraeth y DU yn parhau i reoli'r seilwaith rheilffyrdd ac maent yn gyfrifol am fuddsoddi ynddo yma yng Nghymru. Yn amlwg, byddai’n well gennym pe bai gennym reolaeth drosto, ond am y tro, Llywodraeth y DU sy’n gyfrifol amdano.

Rydym wedi cyflwyno cais i gronfa syniadau newydd Llywodraeth y DU ar gyfer astudiaethau ar ailagor rheilffordd Gaerwen i Amlwch, ynghyd â mesurau teithio llesol ategol. Rydym hefyd yn bwrw ymlaen, drwy Trafnidiaeth Cymru, â’r astudiaeth arloesedd rheilffyrdd, a disgwylir cam 1 yr astudiaeth honno yn gynnar y flwyddyn nesaf. Nod yr astudiaeth honno yw datblygu galluoedd posibl ar gyfer llwybrau rheilffyrdd newydd, a fyddai'n lleihau costau ac yn gwella gweithrediadau, a bydd hynny'n effeithio ar wasanaethau lleol a chenedlaethol.

Yn ddaearyddol, mae'r astudiaeth yn ystyried—a gwn y bydd gan yr Aelod ddiddordeb mewn sawl prosiect yma—cysylltedd lleol rhwng Ynys Môn, arfordir gogledd Cymru ac arfordir y Cambrian, gan gynnwys aneddiadau allweddol Amlwch, Bangor, Caernarfon, Porthmadog, Dolgellau, Aberystwyth, Pwllheli, Abermaw a Blaenau Ffestiniog, a chan gynnwys, wrth gwrs, rheilffordd dyffryn Conwy. Mae'r astudiaeth hefyd yn edrych ar gysylltedd rhwng Aberystwyth, bae Abertawe a Chaerfyrddin, a hefyd cysylltedd gogledd-de rhwng Caerdydd, Abertawe, Bangor a Chaernarfon.

Nawr, bydd yr adroddiad ar yr astudiaeth honno’n cael ei gyhoeddi ar ôl iddo gael ei gwblhau, a byddwn yn ei ystyried, ond mae’n astudiaeth hynod bwysig a fydd yn ein galluogi i lywio gwariant Llywodraeth y DU yn y dyfodol wrth iddi geisio codi lefelau yn y DU, a chynyddu ei gwariant ar seilwaith yng Nghymru drwy hynny wrth gwrs.