Part of 1. Cwestiynau i'r Prif Weinidog – Senedd Cymru am 1:49 pm ar 17 Tachwedd 2020.
Wel, Llywydd, mae'r ail don hon o coronafeirws wedi cael effaith ar gartrefi gofal yma yng Nghymru, er gwaethaf y paratoadau gofalus iawn a wnaed gan y sector yn ystod yr haf a'r buddsoddiad ychwanegol y mae Llywodraeth Cymru wedi ei wneud yn hynny hefyd. Mae hwn yn glefyd marwol a heintus iawn, ac wrth i lefelau coronafeirws yn y gymuned godi, felly hefyd y mae'r bygythiadau i gymunedau caeëdig, fel ysbytai a chartrefi gofal, yn codi hefyd, ac mae'n nifer drist iawn y cyfeiriodd yr Aelod ato ar ddechrau ei gwestiwn.
O ran canlyniadau profion, mae'r oedi cyn cael canlyniadau profion bron yn gyfan gwbl o'r system labordai goleudy, ac nid yw'r rheini yn ein dwylo ni, er bod perfformiad yno wedi gwella yn ystod y tair wythnos diwethaf a disgwyliwn i'r system honno barhau i wella. Pan fydd achos positif yna rydym ni'n defnyddio system Cymru, oherwydd mae honno yn cael canlyniadau pobl yn ôl o fewn 24 neu 48 awr, a byddwn yn parhau i wneud hynny. Nid yw'r broblem canlyniadau positif ffug, mae arnaf i ofn, yn broblem mor sylweddol â hynny ar hyn o bryd. Mae canlyniadau positif ffug yn digwydd pan fydd lefelau isel iawn o coronafeirws. Wrth i lefelau coronafeirws godi, yna nid yw canlyniadau positif ffug yn digwydd yn yr un ffordd. Felly, ar hyn o bryd, nid yw'n broblem sy'n un o'r rhai mwyaf sylweddol sy'n ein hwynebu yn y sector cartrefi gofal. Roedd yn broblem benodol pan roedd lefelau coronafeirws ar eu hisaf ymhlith staff cartrefi gofal, pan nad oedd canlyniadau positif yn rhai dilys yn aml, ond mae arnaf i ofn nad yw honno yr un broblem ag yr oedd hi wrth i'r niferoedd godi.
O ran y pwynt a gododd yr Aelod am bobl yn cael eu rhyddhau o'r ysbyty i gartrefi gofal, mae angen dadansoddi llawer mwy ar y ffigurau hynny i wneud synnwyr priodol ohonyn nhw. Dydyn ni ddim yn gwybod ymhle y cynhaliwyd y profion hynny. Mae'n bosibl eu bod nhw wedi eu cynnal yn y cartref gofal yr oedd y sawl sy'n byw yn y cartref gofal hwnnw yn cael ei ddychwelyd iddo. Mae'n bosibl na ddigwyddodd yn yr ymweliad â'r ysbyty cyn i rywun gael ei ryddhau yn ôl i'r cartref gofal, ond mewn cyfnod blaenorol yn yr ysbyty. Felly, mae pethau pwysig y mae angen i ni eu dysgu ynghylch ble y cynhaliwyd y profion, pryd y cawsant eu cynnal a pha effaith y gallen nhw fod wedi ei chael. Dyna pam yr ydym ni wedi dweud y byddwn ni'n dadansoddi'r ffigurau a gyhoeddwyd ddoe ymhellach, ac rwy'n credu y byddai'n synhwyrol i unrhyw un aros. Mae'r Aelod wedi bod yn frwd iawn am ddata mewn wythnosau blaenorol yn y Siambr hon a chredaf y byddai e'n ddoeth i aros tan y bydd y data ychwanegol hynny gennym ni cyn i ni ddod i unrhyw gasgliadau.
I gloi, Llywydd, drwy fynd yn ôl at y pwynt a wnes i i'r Aelod: gallai fod wedi cynnig 'hoffwn' syml i ni, oni allai? Gallai fod wedi dweud yn syml, yn y gefnogaeth hollbwysig yr oedd yn awyddus i'm holi yn ei gylch yn gynharach, y £1,000 a mwy y mae 35 y cant o deuluoedd yng Nghymru ar fin ei golli, efallai y byddai wedi gallu ychwanegu ei lais at y rhai hynny ohonom ni a hoffai berswadio'r Canghellor i beidio â chaniatáu i hynny ddigwydd.