5. Datganiad gan y Gweinidog Cyllid a'r Trefnydd: Model Buddsoddi Cydfuddiannol

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:30 pm ar 17 Tachwedd 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Rebecca Evans Rebecca Evans Labour 5:30, 17 Tachwedd 2020

(Cyfieithwyd)

Wel, rwy'n ddiolchgar i Rhun ap Iorwerth am godi'r materion yna, ac rydym ni wedi siarad sawl gwaith o'r blaen am ddull Llywodraeth Cymru o fuddsoddi mewn seilwaith cyhoeddus a manteisio i'r eithaf ar ffynonellau cyllid cyfalaf sydd ar gael i'r cyhoedd a'r mathau rhataf o gyfalaf cyn i ni ddefnyddio'r mathau mwy cymhleth a drutach hyn o fuddsoddiad. A gwn fod hyn yn rhywbeth y mae'r Pwyllgor Cyllid wedi nodi ei fod yn ei gymeradwyo o ran y ffordd ymlaen yn y gorffennol.

Mae Rhun yn gywir nad menter cyllid preifat yw model buddsoddi cydfuddiannol, a chredaf fod hynny'n bwysig iawn i'w gydnabod. Mae'n ymgorffori'r gorau o fodel dosbarthu di-elw'r Alban, megis y dyraniad risg mwyaf ffafriol, costau gydol oes a thaliadau sy'n seiliedig ar berfformiad, gan sicrhau hefyd bod y buddsoddiad newydd yn cael ei ddosbarthu i'r sector preifat. A bydd yn ofynnol i bartneriaid preifat, fel yr wyf wedi dweud wrth Nick Ramsay, helpu'r Llywodraeth i gyflawni ein hamcanion yn Neddf llesiant cenedlaethau'r dyfodol. Felly, bydd angen iddyn nhw sicrhau'r manteision cymunedol ehangach hynny, a bydd cosbau am beidio â darparu'r manteision. Bydd angen iddyn nhw hefyd ymrwymo i god cyflogaeth foesegol Llywodraeth Cymru, a chredaf fod hynny'n bwysig iawn hefyd, yn ogystal ag adeiladu gan ystyried cynaliadwyedd hirdymor ac effeithlonrwydd amgylcheddol. Ac mae model buddsoddi cydfuddiannol yn wahanol i'r prosiectau menter cyllid preifat traddodiadol hefyd am na chaiff ei ddefnyddio i ariannu gwasanaethau meddal, megis glanhau ac arlwyo, a oedd, yn amlwg, yn bethau a arweiniodd at gontractau drud ac anhyblyg yn y model menter cyllid preifat hanesyddol, ac ni chaiff ei ddefnyddio ychwaith i ariannu offer cyfalaf.

Mae hefyd yn wahanol oherwydd bydd Llywodraeth Cymru yn buddsoddi ychydig o gyfalaf risg ym mhob cynllun, gan sicrhau y bydd y sector cyhoeddus yn cyfranogi mewn unrhyw elw ar fuddsoddiad. A hefyd yn wahanol eto oherwydd bydd y cyfarwyddwr a benodir gan y sector cyhoeddus yn rheoli'r cyfranddaliadau cyhoeddus ac yn hybu budd y cyhoedd yn ehangach ar y trafodaethau hynny ar y bwrdd. Ac mae swydd cyfarwyddwr a benodir gan y sector cyhoeddus yn sicrhau bod tryloywder ynghylch costau a pherfformiad partneriaid preifat hefyd. Ond mae'r ffaith fod y model buddsoddi cydfuddiannol yn hybu llesiant, gwerth am arian a thryloywder yn amlwg yn ei wneud yn wahanol iawn, ac mae'n addysgiadol iawn, rwy'n credu, fod y Cenhedloedd Unedig, sydd â'i agenda ei hun ar gyfer hyrwyddo partneriaethau cyhoeddus-preifat pobl yn gyntaf, wedi cynnwys y model buddsoddi cydfuddiannol yn ei gompendiwm o gynlluniau o'r fath, gan hyrwyddo'r hyn yr ydym ni yn ei wneud yma yng Nghymru ar draws y byd.

Soniodd Rhun hefyd am elw. Wel, wrth gwrs, mae elfen o elw bob amser pan fyddwn yn caffael seilwaith, sut bynnag y caiff y seilwaith hwnnw ei gaffael. Fodd bynnag, bydd yr union elw yn cael ei bennu gan berfformiad y cwmni dros oes y contract. Rydym wedi cynnal prosesau caffael cadarn, ac mae contractau wedi'u dyfarnu i'r tendrau mwyaf manteisiol. At hynny, bydd dyrannu risg yn briodol, ochr yn ochr â rheoli contractau'n dda, yn sicrhau bod unrhyw elw a gynhyrchir yn rhesymol. Ac rydym ni hefyd yn buddsoddi, fel yr wyf wedi crybwyll, y gyfran honno o gyfalaf risg yn y cynlluniau model buddsoddi cydfuddiannol hynny i sicrhau y gallwn ni hefyd elwa, ar delerau cyfartal â buddsoddwyr ecwiti preifat, ar unrhyw enillion ar y buddsoddiadau hynny.

Gofynnodd Rhun hefyd am rai ffigurau, o ran faint. Felly, o ran cynllun yr A465, gwerth cost adeiladu cynllun yr A465 yw £550 miliwn, ac eithrio TAW na ellir ei hadennill. Bydd y taliad gwasanaeth blynyddol tua £38 miliwn y flwyddyn yn seiliedig ar brisiau cyfredol, ac eithrio'r TAW na ellir ei hadennill, am 30 mlynedd ar ôl ei hadeiladu. Ac mae'r taliad hwn yn gysylltiedig â pherfformiad, gyda didyniadau'n cael eu codi pe na bai Cymoedd y Dyfodol yn bodloni gofynion perfformiad y contract. Ac, wrth gwrs, mae Banc Datblygu Cymru wedi buddsoddi 15 y cant o'r cyfalaf risg gofynnol ar delerau cyfartal â'r buddsoddwyr eraill, a maes o law bydd yn ennill elw cymharol, a fydd wedyn, wrth gwrs, yn cael ei ailfuddsoddi mewn gwasanaethau cyhoeddus yma yng Nghymru.