4. Datganiad gan y Dirprwy Weinidog a'r Prif Chwip: Nodi Diwrnod Rhyngwladol Pobl ag Anableddau

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:04 pm ar 1 Rhagfyr 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Jane Hutt Jane Hutt Labour 3:04, 1 Rhagfyr 2020

(Cyfieithwyd)

Wel, diolch yn fawr. Diolch yn fawr iawn, Laura Anne Jones. Diolch, Dirprwy Lywydd. Ac rwy'n ddiolchgar iawn am ei chefnogaeth hi i ymuno â'r dathliad hwnnw a chydnabod cefnogaeth gadarnhaol i Ddiwrnod Rhyngwladol Pobl ag Anableddau y Cenhedloedd Unedig, a diolch i chi nid yn unig am groesawu'r datganiad, ond am gyflwyno materion eraill hefyd, yn enwedig materion na wnes i fynd i'r afael â nhw, er enghraifft, o ran chwaraeon pobl anabl.

Mae'n bwysig ein bod ni'n dechrau, wrth gwrs, drwy ymateb i'r pwyntiau lluosog iawn a wnaethoch chi, drwy edrych ar yr effaith sydd wedi bod ar bobl anabl o ganlyniad i COVID-19, a phwysigrwydd dysgu, gwrando a gweithio gyda phobl anabl i fynd i'r afael â'r materion hynny. Rwy'n ymwybodol iawn o'r ffaith ein bod ni, yn gynharach yn ystod y pandemig, wedi cydnabod bod llawer o anawsterau, er enghraifft, sy'n wynebu pobl ddall a phobl â nam ar eu golwg: cadw pellter cymdeithasol, ac fe gyfeirioch at y pwynt hwnnw am newidiadau i'r amgylchedd ffisegol, ac anawsterau o ran cynnal y pellter cymdeithasol o 2m. Fe godwyd hyn—y pwyntiau hynny—mewn fforwm cynnar ar gydraddoldeb anabledd, ac roedd yn ddefnyddiol iawn cael papur briffio a ddrafftiwyd gan RNIB Cymru a Chŵn Tywys Cymru, yn ôl ym mis Mai, a oedd yn tynnu sylw at bryderon ynghylch mesurau trafnidiaeth gynaliadwy arfaethedig. Ac, wrth gwrs, fe fu'n rhaid adlewyrchu'r pwyntiau hynny mewn asesiadau o'r effaith ar gydraddoldeb; mae Cŵn Tywys Cymru yn anfon briff i mi a Dirprwy Weinidog yr Economi a Thrafnidiaeth, ac yn cyfleu hynny wedyn i awdurdodau lleol o ran newidiadau i amgylcheddau ffisegol, ac yna, ym mis Mehefin, fel y dywedais i, wrth gyhoeddi canllawiau o'r enw 'Creu mannau cyhoeddus mwy diogel: coronafeirws'. Mae'r rhain i gyd yn faterion allweddol ar gyfer egluro sut rydym ni wedi gweithio gyda phobl anabl a'u sefydliadau nhw i geisio sicrhau ein bod yn gwneud hyn yn iawn, cyn belled ag y bo modd, o ran yr effeithiau.

Ac, wrth gwrs, mae'n bwysig hefyd ein bod ni wedi sicrhau bod cyllid ar gael i'r trydydd sector, ac yn arbennig drwy ddweud bod £1.1 miliwn o gymorth i'w roi i 24 o sefydliadau sy'n cefnogi pobl anabl—y gronfa argyfwng gwasanaethau gwirfoddol. Roedd 14 o sefydliadau, gan gynnwys Sparkle (De Cymru), Mirus-Cymru, RNIB, Anabledd Gallu Gwneud, Pobl yn Gyntaf y Fro, Parlys yr Ymennydd Cymru—yr holl sefydliadau hyn yn gallu cael cymorth o ganlyniad i'r gronfa honno a ddarparwyd gennym ni.

Mae'n bwysig eich bod wedi codi mater troseddau casineb, ac roedd y ffaith bod yr ystadegau troseddau casineb a gawsom ni'n fwyaf diweddar yn nodi bod 11 y cant yn parhau i fod yn droseddau casineb anabledd. Mae hyn yn peri pryder mawr. Mae'n rhaid inni godi ymwybyddiaeth. Rydym wedi rhoi cyllid o £22,000 i Bobl yn Gyntaf Cymru Gyfan ar gyfer ymgynghoriad troseddau casineb gyda'u holl rwydweithiau nhw o oedolion ag anableddau dysgu. Mae'n hanfodol gwneud hynny, wrth gwrs, drwy sesiynau o bell, gan ymgysylltu â Phobl yn Gyntaf Cymru Gyfan, i archwilio dewisiadau. Ond rwyf wedi ysgrifennu at yr Ysgrifennydd Cartref hefyd i annog Llywodraeth y DU i gydnabod troseddau casineb ac, wrth gwrs, rydym ni'n aros nawr am y safbwynt o gyhoeddiad adolygiad Comisiwn y Gyfraith.

Rydych chi'n codi nifer o bwyntiau allweddol, ac rwyf wedi mynd i'r afael â llawer ohonyn nhw yn fy mhapur i heddiw. Ond rwy'n credu ei bod yn bwysig iawn—fel yr ydych chi eich hun wedi cydnabod—y bydd argaeledd y gronfa swyddi etholedig yn gwneud gwahaniaeth. Yn wir fe ddyfarnwyd y contract i Anabledd Cymru ar gyfer cyflwyno'r gronfa hon—prosiect peilot—i estyn cymorth i ymgeiswyr anabl, yn ein hetholiadau Seneddol a llywodraeth leol, ac rydym yn gobeithio y bydd y gronfa honno'n eu helpu nhw i gystadlu ar yr un lefel ag ymgeiswyr nad ydynt yn anabl. Felly, rwy'n croesawu eich holl sylwadau, yn arbennig o ran cydnabod y sgôp a sylweddoli mai trwy weithio gyda phobl anabl sy'n dymuno gweithredu, a dysgu oddi wrthyn nhw—nid dim ond gwrando, maen nhw'n dymuno gweithredu—y gallwn ni ddwyn hyn ynghyd a bod yn atebol yn y datganiad heddiw.