Llywydd, mae'r coronafeirws unwaith eto'n lledaenu ledled Cymru, gan erydu'r buddion a gyflawnwyd yn ystod y cyfnod atal byr. Oni bai ein bod ni'n ymateb yn awr i'r nifer cynyddol o bobl sydd wedi'u heintio â'r feirws, y cyngor gan ein cynghorwyr gwyddonol a meddygol yw y gallai cyfanswm nifer y bobl â'r feirws yn yr ysbyty yng Nghymru godi i 2,200 erbyn 12 Ionawr.

Mae ein modelu'n awgrymu, heblaw ein bod ni'n gweithredu, y gallai rhwng 1,000 a 1,700 o farwolaethau y gellir eu hatal ddigwydd dros gyfnod y gaeaf. Dydd Gwener, cyfradd digwyddedd saith diwrnod Cymru gyfan oedd 187 o achosion fesul 100,000 o bobl; mae hyn wedi codi i bron i 216 o achosion fesul 100,000 o bobl heddiw. 

Ers dechrau'r pandemig, mae Llywodraeth Cymru wedi gwrando ar y cyngor gwyddonol ac wedi cymryd camau i atal y gyfradd drosglwyddo. Mae'r Grŵp Cynghori Gwyddonol ar Argyfyngau, SAGE, wedi adolygu'r cyfyngiadau a ddefnyddir ledled y Deyrnas Unedig. Maen nhw wedi tynnu sylw at y mesurau haen 3 yn Lloegr a'r mesurau lefel 3 yn yr Alban fel rhai sy'n darparu tystiolaeth o leihau'r epidemig yn yr ardaloedd hynny.

Nawr, mae eisoes gennym lawer o'r cyfyngiadau cyfatebol ar waith ledled Cymru. Y gwahaniaethau allweddol fu cyfyngiadau ar letygarwch, busnesau adloniant ac ar atyniadau twristiaeth dan do. Mae'r rhain yn fannau lle mae'r risg o drosglwyddo yn uwch, oherwydd gall pobl fod yn agos at ei gilydd am gyfnodau sylweddol o amser. Gyda chyfraddau cynyddol ledled Cymru, dyma'r lleoedd y mae'n rhaid i ni ymyrryd ynddynt.

Mae'r cyfyngiadau, a fydd yn dod i rym ddydd Gwener, yn canolbwyntio ar addasu'r hyn sydd wedi bod yn effeithiol mewn mannau eraill i ychwanegu at y rhestr o fesurau sydd eisoes ar gael yng Nghymru. O ddydd Gwener, bydd yn rhaid i dafarndai, bariau, bwytai a chaffis gau erbyn 6 p.m. ac ni fyddan nhw'n cael gweini alcohol yn y safle; ar ôl 6 p.m., dim ond gwasanaethau cludfwyd y byddan nhw'n gallu eu darparu.

Mater i fusnesau lletygarwch eu hunain fydd penderfynu aros ar agor neu beidio, ond bydd y rhai sy'n gwneud hynny'n darparu lle i bobl gyfarfod. Mae hyn yn arbennig o bwysig i bobl ifanc a'r bobl hynny nad ydyn nhw wedi gallu manteisio ar ein trefniant aelwyd estynedig. Dyna, Llywydd, pam ein bod yn cadw'r trefniadau rheol pedwar. Gyda'r cyfyngiadau yr ydym ni'n eu nodi, gan gynnwys ar letygarwch, mae'r peryglon o gyfarfod mewn grwpiau bach o'r fath yn lleihau.