Diolch yn fawr iawn, Llywydd. Mae'n bleser cyflwyno'r cynnig yma yn enw Plaid Cymru y prynhawn yma. Fel mae'r cynnig yn ei gydnabod, wrth gwrs, mae'r sector bwyd yn un pwysig ac yn un arwyddocaol iawn inni yma yng Nghymru. Ond mae yn deg i ddweud fod y pandemig wedi amlygu gwendidau yn y system fwyd presennol, gwendidau efallai sydd wedi bod yna, wrth gwrs, ers talwm ond wedi dod fwyfwy i'r amlwg, efallai, yn y flwyddyn ddiwethaf yma. Ac mae hynny yn ei dro hefyd wedi tanlinellu i nifer ohonon ni sut y mae polisïau Llywodraeth Cymru o safbwynt bwyd wedi tueddu i weithredu mewn rhigolau, neu seilos. Mae lot o ffocws ar effaith economaidd y sector, ac mae hynny'n ddealladwy, ond dim cymaint, efallai, ar effeithiau cymdeithasol, diwylliannol, iechyd ac eraill y system fwyd ehangach.

Cymhelliad y ddadl yma y prynhawn yma, felly, yw'r angen inni feddwl am y system fwyd mewn ffordd fwy cyfannol, mwy holistaidd. Mae angen system bwyd arnon ni yng Nghymru sy'n cysylltu yn well y cynhyrchu bwyd, y gweithgynhyrchu a phrosesu, manwerthu, defnydd bwyd—consumption—ac addysg hefyd; dod â'r rheini at ei gilydd yn well. Un approach integredig ar draws y system fwyd, o'r fferm i'r fforc a thu hwnt. A'r hyn rydyn ni'n ei olygu, wrth gwrs, wrth 'system fwyd' yw'r holl rhanddeiliaid yna, yr holl berthnasoedd—y relationships—sy'n ymwneud â thyfu bwyd, cynhyrchu, prosesu, cyflenwi a defnyddio bwyd, ac mae'n cwmpasu amaethyddiaeth, pysgodfeydd, cynhyrchu bwyd, fel roeddwn i'n sôn, manwerthu, gwasanaethau bwyd, bwyta bwyd, a gwastraff bwyd hefyd, wrth gwrs, ar ben arall y sbectrwm.

Mae'n cynnwys ffactorau cymdeithasol ac economaidd sy'n gyrru dewisiadau bwyd, ac mae'n torri ar draws pob agwedd ar bolisi, wrth gwrs, yn cynnwys yr economi, yr un amlwg, yr amgylchedd hefyd, wrth gwrs, yn amlwg i raddau, busnes hefyd, addysg, lles, iechyd, trafnidiaeth, masnach, cynllunio, llywodraeth leol—mae'n berthnasol bron iawn i bawb. Ac mae nawr, wrth gwrs, y foment hon, yn gyfle inni allu adeiladu nôl yn well, fel y mae pobl yn ei ddweud, ond gyda COVID-19 wedi amlygu ac wedi dwysáu nifer o'r gwendidau sy'n bodoli yn ein system fwyd ni, mae adeiladu system fwy gwydn a mwy cynaliadwy yn mynd i fod yn rhan bwysig o'r gwaith i atal argyfyngau tebyg i'r hyn sydd wedi digwydd yn ddiweddar wrth inni symud ymlaen. Ac mae'n mynd i fod yn rhan allweddol o'n llwybr ni tuag at adferiad gwyrdd ac adferiad cyfiawn.