Part of the debate – Senedd Cymru am 3:12 pm ar 8 Rhagfyr 2020.
A gaf i ddiolch i Delyth Jewell am ei chwestiynau hi? Rwy'n hynod o falch yn wir fod croeso wedi bod i adroddiad Arglwydd Burns gan y llefarydd a chan Blaid Cymru. Yn amlwg, pan edrychwn ni yn ôl ar y dadleuon a gynhaliwyd droeon yn y Siambr ynghylch y cynigion ar gyfer ffordd liniaru, fe gefnogodd rhai pleidiau'r llwybr glas, fe gefnogodd pleidiau eraill y llwybr du. Rwyf i'n gobeithio nawr, Llywydd, y bydd pob plaid yn cefnogi llwybr Burns ar gyfer lleddfu tagfeydd ar yr M4, sy'n cynnig dewis amgen dichonadwy a chynaliadwy yn hytrach na defnyddio ceir preifat ar lwybr sy'n llawn tagfeydd ar amseroedd brig. Ac rwy'n credu bod Delyth Jewell yn llygad ei lle wrth dynnu sylw at yr angen i ni naill ai godi un lefel gwirioneddol yn uwch o ran buddsoddi mewn rheilffyrdd neu, ac yn ddelfrydol, gael cyfrifoldebau datganoledig ar gyfer seilwaith rheilffyrdd a model ariannu teg ar ei gyfer a allai fod yn seiliedig ar fethodoleg ariannu'r Alban.
Nawr, o ran y gwaith sydd ar y gweill ar hyn o bryd gan Syr Peter Hendy—ac mae hwnnw'n waith pwysig iawn, oherwydd mae'n cynnig cyfrwng ar gyfer hyrwyddo argymhellion Burns i Lywodraeth y DU—rwyf i wedi cyfarfod â Syr Peter Hendy eisoes. Rwy'n falch o ddweud wrth yr Aelodau heddiw fod adroddiad Burns yn cael ei ystyried yn ofalus ganddo ef yn rhan o adolygiad cysylltedd yr undeb. Ac mae Delyth Jewell yn llygad ei lle i dynnu sylw at y symiau cymharol fach o fuddsoddiad y byddai eu hangen gan Lywodraeth y DU i gyflawni argymhellion Burns yn llawn, yr amcangyfrifir eu bod rhwng £390 miliwn a £540 miliwn, ar gyfer meysydd cyfrifoldeb Llywodraeth y DU yn unig. Mae hynny, wrth gwrs, yn ymwneud â'r seilwaith rheilffyrdd. Pan fyddwch chi'n cymharu hynny â'r tangyllido hanesyddol sydd wedi bod yn digwydd am nifer o flynyddoedd—ac nid pwynt gwleidyddol pleidiol yw hwn, ond tynnu sylw at ffaith—drwy Lyfr Gwyrdd y Trysorlys, mae ardaloedd y tu allan i dde-ddwyrain Lloegr wedi bod dan anfantais ers degawdau ar ddegawdau hyd at rywbeth tebyg i £2.1 biliwn rhwng 2000 a 2030.
Felly, mae yma gyfle gyda'r adolygiad o'r Llyfr Gwyrdd, gydag adolygiad cysylltedd yr undeb, gyda phenderfyniad cyhoeddus Llywodraeth y DU i godi lefel yn uwch, iddyn nhw ddefnyddio adroddiad Burns yn gyfle cyntaf efallai i fuddsoddi y tu allan i'r de-ddwyrain mewn ffordd sy'n decach ac yn fwy cyfiawn ac, wrth wneud hynny, i ddatrys y broblem yn ne-ddwyrain Cymru sydd wedi bod gyda ni ers degawdau. Rwyf wedi cyfarfod â Gweinidogion Llywodraeth y DU eisoes. Fel y dywedais, rwyf wedi cyfarfod â Syr Peter Hendy hefyd. Rwy'n synhwyro bod diddordeb mawr iawn yn argymhellion Arglwydd Burns, a pharodrwydd i weithio gyda Llywodraeth Cymru i weithredu nid yn unig ar yr atebion i'r tymor byr a'r tymor canolig, ond yr atebion i'r tymor hwy. Yn y pen draw, parodrwydd Llywodraeth y DU i godi lefel yn uwch, a pharodrwydd i fuddsoddi mewn ffordd sy'n mynd yn groes i gyfyngiadau traddodiadol Llyfr Gwyrdd y Trysorlys, fydd yn pennu pa mor llwyddiannus y gall argymhellion Arglwydd Burns fod. Ond rwy'n obeithiol y bydd Llywodraeth y DU yn eu croesawu yn hytrach na'u gwrthod nhw.