Part of the debate – Senedd Cymru am 11:02 am ar 30 Rhagfyr 2020.
Mae hon yn foment hanesyddol, moment na feddyliodd yr amheuwyr erioed y byddai'n digwydd—mae rhai, yn amlwg, yn dal i fethu derbyn ei fod wedi digwydd. Mae'r Blaid Geidwadol wedi cyflawni: cyflawni addewid a wnaed i'r cyhoedd ym Mhrydain, yn dilyn refferendwm a ddangosodd fod pobl ein cenedl am ddod yn rhydd o grafangau'r Undeb Ewropeaidd ac adfer ein sofraniaeth unwaith eto, gwneud ein deddfau ein hunain, a hwylio ein llong ein hunain unwaith eto. Ac am lwybr rydym eisoes yn ei hwylio—mae Liz Truss a Llywodraeth y DU eisoes yn sicrhau cytundebau masnach gwerth £900 biliwn. Rwy'n llongyfarch y Prif Weinidog a'i dîm negodi a'r Llywodraeth Geidwadol ar sicrhau cytundeb rhagorol i'r Deyrnas Unedig, a byddwn yn disgwyl i'r Siambr hon groesawu'r cytundeb hwn, cytundeb a fydd o fudd i Gymru.
Mae'r cytundeb a gafwyd gyda'r Undeb Ewropeaidd ar y berthynas yn y dyfodol yn cyflawni'n llawn yr hyn y pleidleisiodd mwyafrif pobl Cymru drosto yn refferendwm 2016. Mae hwn yn gytundeb roedd llawer yn credu nad oedd modd ei gael, a cheisiodd llawer o rai eraill ei atal mewn ymgais fwriadol i lethu ewyllys y bobl. Mae Aelodau Llafur a Phlaid Cymru o'r Siambr hon wedi gwneud popeth yn eu gallu i ddifrïo'r cytundeb hwn am nad ydynt eto wedi dod i delerau â chanlyniad pleidlais y bobl ym mis Mehefin 2016.
Fel yr addawyd, mae'r cytundeb yn adfer rheolaeth dros ein deddfau, ffiniau, arian, masnach a physgodfeydd, ac mae'n dod ag unrhyw rôl i'r Llys Ewropeaidd yn y DU i ben. O 11 p.m. nos yfory, bydd y Deyrnas Unedig yn adennill ei hannibyniaeth wleidyddol ac economaidd. Mae gennym gyfle nawr i reoli ein tynged ein hunain a ffynnu'n llawn fel gwlad y tu allan i'r Undeb Ewropeaidd. Yr hyn y mae'r cytuniad yn ei wneud yw gosod cytundeb masnach rydd syml ac eglur yn lle'r trefniadau fel aelod-wladwriaeth o'r Undeb Ewropeaidd. Yn union fel rydym am gael cytundeb masnach rydd gyda'r Unol Daleithiau, rydym am gael cytundeb masnach rydd gyda'r Undeb Ewropeaidd, ac mae hwn yn rhoi'r cytundeb masnach rydd hwnnw inni, ond wrth gwrs nid ydym bellach yn ddarostyngedig i strwythurau rhwymol yr UE. Gallwn lunio cytundebau masnach â marchnadoedd newydd, gan ailsefydlu ein hunain fel cenedl fasnach rydd ym mhob cwr o'r byd. Mae'r DU eisoes wedi sicrhau cytundebau masnach, fel y dywedais, gwerth dros £900 biliwn ohonynt. Mae'r cytundeb masnach diweddaraf gyda Thwrci yn golygu bod gan y DU gytundebau ar waith bellach gyda 62 o wledydd ledled y byd, ac mae cytundebau masnach rydd gwerth biliynau o bunnoedd gydag America, Canada ac Awstralia yn yr arfaeth ar gyfer 2021. Gyda'i gilydd, dywed dadansoddwyr y gallai hyn roi hwb o £100 biliwn fan lleiaf i economi'r DU dros y degawd nesaf. Dyma'r cytundeb masnach cyntaf yn seiliedig ar ddim tariffau a dim cwotâu i'r Undeb Ewropeaidd ei gytuno erioed. Mae'n newyddion gwych, a chaiff ei groesawu gan fusnesau yng Nghymru, busnesau a fydd yn gallu parhau i fasnachu'n ddidrafferth ac yn ddi-dariff.
Mae'r cytundeb hefyd yn cyflawni ein hymrwymiad i gynnal safonau uchel o ran llafur, yr amgylchedd a hinsawdd, heb roi unrhyw lais i'r UE yn ein rheolau.
Fel merch i ffermwr, rwy'n falch fod y sector ffermio wedi cael sicrwydd mawr ei angen. Marchnad yr UE yw marchnad allforio fwyaf a mwyaf gwerthfawr y DU o hyd, ac mae'r cytundeb hwn yn caniatáu i ffermwyr Cymru barhau i anfon cynnyrch i'r UE yn rhydd o dariffau a chwotâu. Er bod rhai pryderon yn parhau, mae'n rhyddhad mawr i'r diwydiant bwyd a ffermio y byddwn yn parhau i gael mynediad at y farchnad sy'n derbyn bron i dri chwarter allforion bwyd-amaeth Cymru.
Rwy'n siomedig ynglŷn â diwedd pesimistaidd a chywair negyddol cynnig Llywodraeth Cymru, ond efallai na ddylem synnu. Ers y refferendwm bedair blynedd a hanner yn ôl, mae Llafur wedi arddel safbwyntiau dirifedi ar Brexit. Nid oes dim sy'n dangos diffyg polisi Llafur ar Brexit gymaint ag adroddiadau fod Aelodau Seneddol Llafur yn bwriadu anwybyddu cyfarwyddyd Keir Starmer i gefnogi'r cytundeb.
Mae cyfeillion Corbynista Prif Weinidog Cymru wedi nodi y byddant yn pleidleisio yn erbyn y cytundeb, ni waeth beth fo'r canlyniadau i'n gwlad. Gadewch inni gofio, os na chytunir ar y cytundeb hwn, bydd yn sicrhau bod y DU yn gadael yr UE heb unrhyw gytundeb, yn ddarostyngedig i reolau Sefydliad Masnach y Byd. Ai dyna mae Plaid Cymru ei eisiau i Gymru, gwlad a bleidleisiodd i adael yr UE ac i elwa o hynny?
Gwyddom yn awr beth yw safbwynt Prif Weinidog Cymru: mae unrhyw gytundeb yn well na gadael heb gytundeb. Felly, pe bai'r Prif Weinidog wedi bod yn gyfrifol am y negodiadau, mae'n amlwg y byddai wedi derbyn unrhyw delerau a gynigiwyd, gan roi statws cleient yr UE i'r DU i bob pwrpas. Mae Plaid Cymru hefyd wedi rhybuddio ynglŷn â'r risgiau o adael heb gytundeb, ond heddiw dyna maent yn pleidleisio drosto. Oportiwnistiaeth sinigaidd ydyw ac mae'r cyhoedd wedi cael llond bol arno—maent am i'w pleidlais gael ei pharchu a'i gweithredu. Dylech barchu dymuniadau eich etholwyr.
Lywydd, diolch i'r cytundeb hwn, byddwn yn dechrau'r flwyddyn newydd bellach fel cenedl gwbl sofran. Bydd gennym gynllun Turing, sy'n llawer tecach ac i'w groesawu'n fwy na chynllun Erasmus, rhywbeth sydd o fudd i bob person ifanc o bob cefndir, nid y rhai sydd ag arian yn unig—rhywbeth y credais y byddai'r Prif Weinidog yn ei groesawu.
Cafwyd dadleuon angerddol—