Gwnaethom y penderfyniad hwn wrth i lefelau trosglwyddo'r feirws barhau i godi'n esbonyddol. Heddiw, rydym wedi gweld ffigurau Cymru gyfan yn gwastatáu rywfaint, er eu bod yn dal i fod yn uchel iawn. Yn anffodus, rydym wedi gweld twf parhaus a ragwelwyd yn nifer yr achosion yng ngogledd Cymru. Fel y gŵyr yr Aelodau, mae'n bosibl mai straen newydd, mwy heintus, o'r feirws sy'n dylanwadu ar hyn. Roedd yr amrywiolyn newydd wedi'i nodi fel ffactor neu ffactor posibl yn y cynnydd cyflym yn nifer yr achosion yn ne Lloegr. Roedd ein cynnydd esbonyddol ni yn nifer yr achosion yn fygythiad gwirioneddol i'n gwasanaethau GIG Cymru a'n cydweithwyr ar draws gofal cymdeithasol o ran ein gallu i ymateb, ac mae'n dal i fod yn fygythiad iddynt.

Mae byrddau iechyd ledled Cymru dan bwysau cynyddol wrth i fwy a mwy o gleifion gael eu derbyn i'r ysbyty gyda COVID-19. Mae nifer bresennol y gwelyau a ddefnyddir mewn ysbytai ar draws GIG Cymru yn dal yn uwch nawr nag ar frig y don gyntaf ym mis Ebrill 2020. Er bod y gwelyau eu hunain ar gael, mae absenoldeb staff a natur amgylchedd yr ysbyty, sy'n ei gwneud yn anodd cadw pellter cymdeithasol diogel rhwng cleifion COVID-19 a rhai heb COVID-19 yn golygu bod y capasiti y gellir ei ddefnyddio'n gyfyngedig ac yn amrywio bob dydd. Cyhoeddais ddatganiad ysgrifenedig ar 23 Rhagfyr, yn rhoi manylion llwm am raddau'r pwysau ar systemau'r GIG yma yng Nghymru.

Bydd yr wythnosau nesaf yn her eithriadol i'n gwasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol. Ni fyddem fel arfer yn disgwyl wynebu gaeaf gyda mwy na 2,600 o welyau na chânt eu defnyddio ar gyfer pwysau arferol y gaeaf oherwydd cyflwr newydd rydym yn dal i fethu ei wella. Ni fyddem fel arfer yn wynebu gaeaf gyda'r lefel rydym yn ei wynebu ar draws Cymru o brinder staff mewn iechyd a gofal cymdeithasol. Ac eto, ceir lleisiau uchel a dig mewn mannau amlwg, sy'n gwadu'r broblem, sy'n honni na all yr iachâd fod yn waeth na'r feirws.

Gadewch imi eich atgoffa bod hwn yn feirws y mae mwy na 3,000 o'n pobl eisoes wedi colli eu bywydau o'i herwydd. Bydd mwy o bobl yn marw. Bydd llawer yn gwella, ond ni fydd hynny'n hawdd nac yn gyflym i bob un. Nid oes llwybr rhydd o niwed drwy'r argyfwng hwn, ac nid wyf yn derbyn bod yr iachâd yn waeth na'r feirws. Mae pob dewis a wnawn i gadw Cymru'n ddiogel yn gost real iawn i ddiogelu ein GIG ac i achub bywydau.

Bydd sefydliadau'r GIG yn parhau i weithio gyda'i gilydd i ddarparu cefnogaeth i'w gilydd, ond mae'r capasiti gwelyau sydd ar gael yn lleihau. Rydym yn parhau i weld hyn yn troi'n bwysau ar ofal critigol ym mhob un o'n byrddau iechyd. O ganlyniad, mae byrddau iechyd wedi gorfod lleihau neu atal amryw o wasanaethau nad ydynt yn rhai COVID er mwyn ymdopi. Mae'r rhain yn benderfyniadau anodd na chaiff eu gwneud yn ysgafn.

Efallai mai gofal critigol sydd o dan y pwysau mwyaf ac mae gofal critigol sy'n gysylltiedig â COVID wedi cynyddu i 126. Mae hwnnw'n gynnydd o 24 y cant ers 21 Rhagfyr, hyd yn oed. Mae'n anochel fod y gyfradd hon o gynnydd yn gysylltiedig â'r nifer uwch o achosion yn y gymuned yn ystod yr wythnosau diwethaf ac mae'n bryder sylweddol o fewn capasiti cyffredinol ein hysbytai, ac mae'n debygol o gynyddu dros y pythefnos nesaf.

Dyma'r nifer uchaf o gleifion gofal critigol COVID-19 a welsom yn yr ail don, er eu bod yn dal yn is nag ar frig y don gyntaf. Fodd bynnag, gan gynnwys cleifion nad ydynt yn gleifion COVID, ddoe roedd cyfanswm o 210 o gleifion gofal critigol mewn gwelyau ledled Cymru. Mae hyn ymhell uwchben ein capasiti arferol o 152 o gleifion, neu, o'i roi mewn ffordd arall, mae gofal critigol yn gweithredu ar bron i 140 y cant o'r capasiti arferol. Mewn rhannau o Gymru, mae pwysau staffio, gan gynnwys salwch, yn lleihau ein hopsiynau i ehangu ymhellach.

Ac mae'n rhaid i mi ddweud, Lywydd, mae'n ddigalon ac yn anonest honni bod llawer o gapasiti gofal critigol nad yw'n cael ei ddefnyddio. Rhaid imi ailadrodd i'r Aelodau a'r cyhoedd fod defnyddio capasiti ymchwydd gofal critigol yn creu cost wirioneddol. Rhaid trosglwyddo staff o weithgarwch arall na all ddigwydd. Mae oedi neu ganslo gofal nad yw'n gysylltiedig â COVID yn cronni niwed y bydd yn rhaid i'n GIG ddychwelyd ato ac yn anffodus, at niwed na chaiff ein GIG gyfle i'w ddatrys o bosibl.