3. Datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Y wybodaeth ddiweddaraf am Goronafeirws

Part of the debate – Senedd Cymru am 12:44 pm ar 30 Rhagfyr 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Rhun ap Iorwerth Rhun ap Iorwerth Plaid Cymru 12:44, 30 Rhagfyr 2020

(Cyfieithwyd)

Mae Llywodraeth Cymru yn dweud wrthym ein bod yn cael ein cyfran yng Nghymru. Os felly, gallwn ganolbwyntio ar yr hyn sy'n digwydd wrth ddosbarthu'r brechlynnau yng Nghymru. Mae gweld ystadegau sy'n awgrymu ein bod ymhell y tu ôl i'r gromlin gyda chyflwyno yn peri pryder mawr, a gweld ystadegau'n peintio darlun o Gymru sydd ar ei hôl hi, gyda thua hanner y dosau fesul y pen o'r boblogaeth yn cael eu darparu yng Nghymru o'i chymharu â Gogledd Iwerddon, ac mae hynny'n peri gofid i bobl, er ein bod yn dilyn yr un rhaglen frechu i fod.

Nawr, mewn datganiad yn gynharach y bore yma, cadarnhaodd y Gweinidog iechyd y byddai Cymru'n cael ei chyfran o frechlyn Rhydychen-AstraZeneca sydd newydd ei gymeradwyo. Mae'n atgoffa hefyd na ddylai pobl ffonio eu meddyg ac y dylent aros i gael gwybod pryd i fynd am eu brechiad. O fy mag post fy hun ac o edrych ar yr hyn sy'n digwydd mewn rhannau eraill o Gymru, gwn fod pryderon ynglŷn â pha mor gyflym y cyrhaeddir y rhai sy'n agored i niwed, yn enwedig rhai dros 80 oed ond sy'n byw gartref. Mae llawer o bobl yn gweld adroddiadau, efallai, am bobl dros 80 oed yn cael eu trin neu'n cael y brechlyn mewn rhannau eraill o'r DU, neu efallai'n clywed yn uniongyrchol gan ffrindiau a theulu sy'n byw mewn rhannau eraill o'r DU.

Er mwyn osgoi rhwystredigaeth, er mwyn osgoi'r rhwystredigaeth gynyddol honno, mae angen i bobl fod â hyder yn y broses sy'n cael ei dilyn. Os oes diffyg ymddiriedaeth yn y system, ceir diffyg ffydd y daw eu tro, felly mae angen inni gael sicrwydd llawer cliriach gan y Llywodraeth, drwy gyfathrebu clir, cyhoeddi data hawdd ei ddeall yn rheolaidd ac yn y blaen, fod Cymru yn cael ei chyfran yn wir. Rwy'n falch o glywed y byddwn yn cael rhywfaint o ddata yfory. Rwy'n edrych ymlaen at hynny, ond ni all hynny ddod eiliad yn rhy fuan.

Mae arnom angen sicrwydd fod y brechlynnau'n cael eu dosbarthu'n effeithiol, fod pob rhan o Gymru'n cael eu brechiadau mewn modd amserol—ac nid yw'n ymwneud â gwahaniaethau rhwng byrddau iechyd yn unig. Gwyddom yn y gogledd, er enghraifft, fod y swp cyntaf wedi mynd i'r dwyrain, yna'r canol, ac mae'r gorllewin ymhell ar ei hôl hi. Mae angen hyder ar bobl, lle bynnag y bônt yng Nghymru, y byddant yn cael yr amddiffyniad y maent ei eisiau. Rhaid inni gael sicrwydd fod y rhai mwyaf agored i niwed yn ei gael mewn modd amserol ac y bydd estyniad i'r rhestr flaenoriaethau yn cael ei gynnwys hefyd pan fydd y rhaglen gyflwyno'n cyrraedd y pwynt hwnnw. Er enghraifft, un o'r galwadau rwy'n eu clywed amlaf yw'r un am frechu neu flaenoriaethu'r rhai sy'n gweithio mewn ysgolion.

Rydym yn amlwg mewn lle gofidus o hyd, ond po fwyaf o sicrwydd y gall y Llywodraeth ei roi i ni, boed ar brofi neu ar fesurau sy'n cael eu cymryd neu ar y data ar y straen newydd o'r feirws, dyna sy'n mynd i roi hyder i bobl ein bod yn anelu i'r cyfeiriad cywir o leiaf.