3. Datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Y wybodaeth ddiweddaraf am Goronafeirws

Part of the debate – Senedd Cymru am 1:11 pm ar 30 Rhagfyr 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 1:11, 30 Rhagfyr 2020

(Cyfieithwyd)

Rwy'n credu ei fod yn gwestiwn teg. Yr hyn rwyf wedi'i wneud yw gofyn i'n grŵp cynghori technegol edrych eto ar y dystiolaeth gyfredol, nid yn unig ar yr amrywiolyn newydd, ond tystiolaeth COVID ac addysg, a'r hyn rwy'n ei ddeall yw nad yw athrawon yn weithwyr proffesiynol risg uchel. Nid yw staff addysg eraill yn broffesiynau risg uchel, ac mae hynny'n newyddion da. Ac mae'n glod i'r athrawon hynny, ac arweinwyr eraill sy'n trefnu'r lleoedd gwaith hynny i'w staff, nad ydym yn gweld llawer iawn o'r coronafeirws yn lledaenu drwy ein hysgolion, ac nid ydym yn gweld tystiolaeth o drosglwyddiad gan ddisgyblion/dysgwyr i aelodau staff, ac mae hynny'n beth da. Mae'n dangos bod pobl yn parchu mesurau cadw pellter cymdeithasol lle mae'n bosibl.

Nawr, mae hynny'n golygu felly fod angen inni ddeall hyn, oherwydd yr un mesurau rheoli yw'r rhai a fydd yn effeithiol—sef awyru da, fel y nodais yn fy natganiad, ac mae eich cyd-Aelod, Rhun ap Iorwerth, yn frwd yn ei gylch hefyd; cadw pellter cymdeithasol; mae'n ymwneud hefyd â chael cohortau cyson o bobl—ar gyfer yr amrywiolyn newydd, fel ar gyfer eraill. Ond bydd glynu'n dynn at y mesurau hyn hyd yn oed yn bwysicach gan fod yr amrywiolyn newydd yn fwy trosglwyddadwy, a dyna'r prif newid yng ngweithrediad yr amrywiolyn newydd. Nawr, rydym yn edrych i weld a oes unrhyw newid arall ynddo wrth gwrs, ond dyna'r cyngor clir iawn a gefais pan siaradais â chynghorwyr gwyddonol a'r prif swyddog meddygol ddoe ddiwethaf. Ac roedd y prif swyddog meddygol yn glir nad oedd rheswm, dim tystiolaeth bryd hynny, y dylem newid ein dull o flaenoriaethu addysg a chydbwysedd y niwed sy'n rhaid inni ei daro bob amser. Oherwydd fel y mae'r Aelod yn ei ddeall rwy'n siŵr, mae niwed gwirioneddol yn cael ei wneud i blant a phobl ifanc os byddwn yn cau ysgolion yn ddiangen yn y pen draw, ac mae'r niwed hwnnw'n rhywbeth na ddylem gerdded i mewn iddo'n ddifeddwl. Byddai angen inni gael tystiolaeth nad yw'n ddiogel dychwelyd i'r ysgol, oherwydd mewn gwirionedd y dystiolaeth gyfredol, gyda'r amodau rydym yn cynllunio ar eu cyfer, yw y dylem allu dychwelyd i'r ysgol yn ddiogel. A cheir sicrwydd ychwanegol i ddysgwyr a staff a rhieni pryderus, oherwydd byddwn yn cynnal profion cyfresol yn ein hysgolion uwchradd hefyd. Bydd hynny'n golygu nad oes angen i bobl ynysu'n ddiangen. Mae hefyd yn golygu y byddwn yn canfod mwy o achosion asymptomatig hefyd. Felly, credaf fod hynny'n cynnig sicrwydd ychwanegol, o'i gymharu â lle roedd ysgolion yn gweithredu ar ddechrau mis Rhagfyr er enghraifft, pan welsom gynnydd cyflym mewn coronafeirws ar draws rhannau helaeth o Gymru. 

Ond wrth gwrs, byddaf yn parhau i siarad â'r Gweinidog addysg, fel y dywedais mewn ymateb i Lynne Neagle. A gwn y bydd yn parhau i drafod gydag undebau llafur a Chymdeithas Llywodraeth Leol Cymru yn wir, oherwydd mae'n siŵr fod pob un ohonom am weld addysg a dysgu plant yn cael eu diogelu, nid yn unig ei werth o ran yr addysg a ddarperir, ond y dysgu a'r diogelwch ehangach y mae amgylchedd ysgol yn eu darparu. Felly, rwy'n awyddus iawn inni gynnal hynny. Mae'n flaenoriaeth ddatganedig i'r Llywodraeth hon, a byddai'n cymryd rhywbeth eithriadol i ni ddweud nad oeddem am i ysgolion fwrw ymlaen â'r cynlluniau y cytunwyd arnynt eisoes sydd ar waith rhwng y Gweinidog addysg, CLlLC a'n hundebau llafur yn wir.