1. Pa werthusiad y mae'r Prif Weinidog wedi'i wneud o ymateb Llywodraeth Cymru i bandemig COVID-19? OQ56088

Llywydd, drwy gydol yr argyfwng digynsail hwn mae Llywodraeth Cymru wedi gweithredu i achub bywydau a bywoliaethau. Rydym ni'n parhau i fonitro ac adolygu'r camau yr ydym ni'n eu cymryd i gadw Cymru yn ddiogel yn unol â'r cyngor clinigol a gwyddonol diweddaraf.

Diolch am yr ymateb yna. Mae ein cyfradd frechu wedi bod yn is na rhannau eraill o'r DU hyd yma. Mae'r gyfradd yn Lloegr tua 3.5 y cant o'r boblogaeth, ac yng Nghymru mae wedi bod yn 2.7 y cant. Er eich bod chi wedi ceisio bychanu'r gwahaniaeth hwn, mae'n gyfystyr â 25,000 o bobl ychwanegol y gellid bod wedi eu brechu yng Nghymru pe byddech chi a'ch Gweinidog iechyd wedi bod yn effro. O gofio nad yw eich Gweinidog iechyd hyd yn oed wedi camu i mewn ysbyty GIG yn y misoedd diwethaf gan ei fod yn poeni y bydd ar y ffordd, a oes angen iddo ymddiswyddo nawr fel nad yw ar y ffordd o ran brechu mwy o bobl, ac a oes angen i ni fabwysiadu dull o frechu a arweinir gan y DU bellach?

Nac oes.

Prif Weinidog, mae'r rhaglen frechu yn rhaglen enfawr i'r Llywodraeth a phobl Cymru fynd i'r afael â hi, ac mae'n bwysig bod pobl yn cadw ffydd yn ei darpariaeth ym mhob rhan o Gymru. Pa ystyriaeth ydych chi wedi ei rhoi i greu swydd o fewn y Llywodraeth i Weinidog brechu i helpu i sbarduno'r ymarfer logistaidd hwn ledled Cymru, i ddatrys unrhyw un o'r anawsterau a allai godi? Oherwydd rydym ni yn gwybod bod y GIG yn ei gyfanrwydd o dan bwysau aruthrol, ac mae'n rhaid i'r Gweinidog iechyd presennol dreulio cryn dipyn o amser yn ymdrin â'r materion hynny, a hynny'n gwbl briodol, oherwydd, yn amlwg, mae llawdriniaeth ddewisol wedi ei gohirio mewn sawl ardal a bydd y pwysau hynny yn ddi-ildio yn yr wythnosau nesaf. Felly, a ydych chi wedi rhoi unrhyw ystyriaeth i ddefnyddio rhywfaint o'r rhai talentog ar eich meinciau cefn, fel Carwyn Jones neu Alun Davies, a allai wneud swydd Gweinidog brechu o'r fath?

Llywydd, diolchaf i'r Aelod am ei gydnabyddiaeth o faint yr ymdrech sydd ei hangen ac sy'n cael ei gwneud i gyflwyno'r rhaglen frechu ar y maint a'r raddfa sy'n angenrheidiol yma yng Nghymru, ac am ei gydnabyddiaeth o'r pwysau enfawr y mae'r gwasanaeth iechyd yn gweithredu oddi tano ar hyn o bryd wrth iddo gyflwyno'r rhaglen frechu.

Yn fy marn i, mae cysylltiad agos rhwng brechu a phopeth arall y mae'r gwasanaeth iechyd yn ceisio ei wneud—na allwch chi wneud penderfyniadau mewn un rhan o gyfrifoldeb y GIG wedi'i wahanu oddi wrth bopeth arall. Byddai'n well o lawer, rwy'n credu, caniatáu i'r Gweinidog iechyd, sy'n gyfarwydd iawn â phopeth sydd wedi digwydd yn ystod y 10 mis diwethaf gydag ymdrech coronafeirws y gwasanaeth iechyd, gan gynnwys brechu, fod yn gyfrifol am yr ymdrech honno. Credaf fod hynny yn gweithio'n well na cheisio trosglwyddo rhan yn unig o'r hyn y mae'n rhaid i'r GIG ei wneud i un person arall, gan greu, yn anochel, rhwystrau a ffiniau newydd, ac yn y blaen. Mae ein Gweinidog iechyd wedi gweithio yn gwbl ddiflino dros y 10 mis diwethaf. Fe sydd yn y sefyllfa orau i wneud yn siŵr bod popeth y mae angen i ni ei wneud i frechu yn cael ei wneud yn unol â'r cynllun a gyhoeddwyd ddoe.

Rwy'n falch na ddangosodd y Prif Weinidog fawr o drugaredd tuag at yr holwr ar y mater hwn. Roedd hwn, wrth gwrs, yn rhywun a oedd eisiau gwahodd Donald Trump i agor ei swyddfa drwg ei thynged ym Mhontypridd, ac mae hefyd wedi cael popeth yn anghywir ar bob adeg dros y naw mis diwethaf.

Yr hyn sy'n bwysig nawr o ran adolygu sut yr ydym ni'n bwrw ymlaen yw sicrhau ein bod ni'n parhau i gynorthwyo pobl drwy'r pandemig hwn. Bydd y Prif Weinidog yn ymwybodol bod y Ceidwadwyr yn hyrwyddo'r syniad bod £1 biliwn yn eistedd naill ai o dan ei soffa neu yn ei boced ôl yn rhywle. A wnaiff y Prif Weinidog gadarnhau bod Llywodraeth Cymru yn defnyddio ei holl gyllid, ei holl adnoddau i gynorthwyo pobl Cymru a busnesau ledled y wlad wrth i ni symud ymlaen drwy'r pandemig ofnadwy hwn?

Wel, Llywydd, diolch i Alun Davies am y ddau gwestiwn yna. Mewn gwirionedd, anfonodd etholwr y dyfyniadau ataf gan y sawl a ofynnodd y cwestiwn pan wahoddodd Llywydd yr Unol Daleithiau i agor ei swyddfa ym Mhontypridd, swyddfa fel y cofiwch na wnaeth erioed agor, gan wastraffu miloedd lawer o bunnoedd o arian cyhoeddus yn y broses. Fe'm hatgoffwyd gan yr un etholwr hefyd fod Mr Bennett wedi gosod gwelliant gerbron y Senedd ym mis Rhagfyr yn dweud ei fod yn credu bod y lefel newydd o gyfyngiadau a oedd yn cael eu cyflwyno yng Nghymru yn anghymesur. Wel, bydd wedi gweld nawr bod gweddill y Deyrnas Unedig wedi dilyn ein hesiampl. Nid oedd yn anghymesur, ond yn hytrach yn angenrheidiol. Roedd yn anghywir am hynny, fel y mae'n anghywir am yr hyn y mae wedi ei ofyn i mi heddiw.

Ac o ran chwedl wag hon am £1 biliwn yn eistedd yn Llywodraeth Cymru, Llywydd, ym mis Tachwedd, roeddem ni ddwy ran o dair o'r ffordd drwy'r flwyddyn ariannol ac roeddem ni wedi gwario dwy ran o dair o'n cyllideb. Ddiwedd mis Rhagfyr, roeddem ni dri chwarter ffordd drwy'r flwyddyn ariannol, ac roeddem ni wedi treulio tri chwarter ein cyllideb. Rydym ni wedi gwario 80 y cant o'r gyllideb nawr ym mis Ionawr. A allwch chi ddychmygu unrhyw beth mwy anghyfrifol nag annog Llywodraeth Cymru i fod wedi gwario ein cyllideb yn llwyr gyda chwarter y flwyddyn ariannol yn dal yn weddill, a chwarter anodd a heriol iawn hefyd? Roeddwn i'n meddwl bod y pwyntiau a wnaed gan ASau Ceidwadol nid yn unig yn gyfeiliornus, Llywydd, roedden nhw'n ffôl ac fe'u bwriadwyd i gamarwain, ac rwy'n falch iawn fy mod i wedi cael y cyfle i unioni'r sefyllfa honno y prynhawn yma.