4. Datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Strategaeth Frechu COVID-19

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:29 pm ar 12 Ionawr 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 3:29, 12 Ionawr 2021

(Cyfieithwyd)

Diolch i'r Aelod am ei gyfres o gwestiynau. Mae'n ddrwg gennyf, mae problem wedi codi ar fy nghyfrifiadur i. Rwyf am gael gwared ar hwn.

Felly, o ran y gyfres o gwestiynau a ofynnodd ef, rwy'n credu ei fod wedi gofyn nifer o gwestiynau a oedd yn mynegi'r un cwestiwn mewn gwahanol ffyrdd. Fe fydd y cynllun a gyhoeddais i ddoe yn ein helpu ni, ac fe nodir ynddo sut y byddwn ni'n cyflymu'r broses o gyflwyno'r brechlyn, ac mae hynny, yn benodol, o ran defnyddio'r brechlyn Pfizer-BioNTech, ond brechlyn Rhydychen-AstraZeneca hefyd. Fe fydd y cynnydd sylweddol mewn gofal sylfaenol—ac fe ddylwn i ddweud fy mod wedi cael cyfarfod adeiladol iawn gyda Choleg Brenhinol yr Ymarferwyr Cyffredinol yn gynharach heddiw—yn caniatáu inni ymestyn ein gallu ni'n sylweddol o ran hygyrchedd a chyflymder. Ac fe fydd hynny'n dod ochr yn ochr nid yn unig â phythefnos gyntaf y brechlyn Rhydychen-AstraZeneca sydd gennym ni—ac fe glywsoch y Prif Weinidog yn dweud ein bod ni wedi cael ychydig dros 20,000 ar gyfer pob un o'r ddwy wythnos gyntaf—ond rydym ni'n disgwyl cynnydd llawer mwy yn y cyflenwad o frechlynnau ar gyfer y drydedd wythnos. Mae rhoi gofal sylfaenol ar waith yn bwysig iawn ar gyfer y drydedd wythnos honno lle bydd gennym ni gyflenwad llawer mwy. Rwyf wedi gweld rhai o'r pryderon sydd wedi bod gan rai darparwyr gofal sylfaenol y gallen nhw wneud mwy pe bai ganddyn nhw fwy ohono, ond rydym ni mewn gwirionedd yn defnyddio'r cyflenwad hwnnw o frechlyn Rydychen-AstraZeneca, y cyflenwadau a gawsom ni. Rwy'n credu y dylai pobl ym mhob rhan o Gymru gael rhywfaint o gysur yn y ffaith ein bod yn aros am gyflenwad llawer mwy sylweddol i ddod i Gymru, a gaiff ei weinyddu wedyn yng Nghymru o'r wythnos nesaf yn benodol.

Ond nid yn unig y pwyntiau o ran hygyrchedd, rwy'n credu ei bod yn werth ymdrin â'ch pwyntiau chi ynglŷn â chanolfannau brechu. Rydym yn disgwyl y bydd gan bob awdurdod lleol ganolfan frechu torfol yn y pen draw, ond rwy'n credu efallai fod yna ddryswch rhwng y symbol a'r hygyrchedd gwirioneddol. Fe fydd darparu'r brechlyn drwy ofal sylfaenol gyda brechlyn Rhydychen-AstraZeneca yn golygu llawer mwy o hwylustod i bobl. Pan fydd gennych gannoedd o bractisau cyffredinol ar waith, os bydd hynny o'u hadeiladau nhw eu hunain, neu mewn mannau eraill yn gysylltiedig â nhw, yn enwedig gydag awdurdodau lleol a byrddau iechyd, fe fydd hynny'n golygu yn ymarferol y bydd hi'n haws o lawer. Nid wyf i o'r farn y bydd y cyhoedd yn poeni rhyw lawer a oes yna driongl ar fap yn eu hawdurdod lleol nhw neu a allan nhw gyrraedd lleoliad brechu yn hawdd pan fydd hi'n bryd iddyn nhw fynd i gael eu brechlyn. Bydd yn golygu pobl yn mynd i'r lleoliadau hynny, boed  mewn canolfan iechyd leol, neu westy neu fwyty a addaswyd, pafiliwn bowlio, neu yn wir ganolfan frechu torfol. Rwy'n credu mai'r hyn y mae'r cyhoedd am ei wybod yw, 'Pryd y caf i fynd yn ddidrafferth ac yn rhwydd?' Mae hynny'n cynnwys ein darpariaeth ni, wrth gwrs, mewn cartrefi gofal.

O ran eich cwestiwn chi am wasanaeth imiwneiddio Cymru, ydy, mae hynny ar waith. Ni allaf roi ichi'r ffigurau o ran nifer y rhai a fethodd apwyntiadau heddiw, ac nid oes gennyf ffigur i'w roi i chi ar bobl dros 80 oed, ond pan fyddwn ni'n cyhoeddi ein dangosfwrdd wythnosol, fe fyddwn ni'n rhoi mwy o wybodaeth am rai o'r manylion yr ydych chi wedi gofyn amdanynt. Ac o ran y diffyg cysylltu, fe fydd pawb yn dechrau cael eu llythyrau o heddiw ymlaen, gan fyrddau iechyd a phartneriaid llywodraeth leol, sy'n disgrifio'r dull o weithredu'n lleol ac yn rhoi rhywfaint o sicrwydd felly i bobl nad yw'r gwasanaeth iechyd wedi anghofio amdanyn nhw.

O ran hyfforddiant i roi brechiadau, rydym wedi gweithio gyda phobl ym maes Addysg a Gwella Iechyd Cymru ac ar draws y gwasanaeth i sicrhau ein bod ni'n gwneud pethau mor hawdd â phosibl. Rwyf wedi gweld rhai o'r pryderon hyn ym mhob gwlad yn y DU, gan gynnwys, wrth gwrs, yn Lloegr, lle mae pobl yn pryderu bod y broses yn rhy fiwrocrataidd, gan gynnwys y broses ar gyfer staff sydd wedi ymddeol sy'n dychwelyd i gynorthwyo gyda'r rhaglen. Felly, rydym ni'n edrych eto ar yr hyn sy'n bosibl ei wneud. Nawr, mae'n gwbl bosibl nad oes angen imi wneud un penderfyniad ynglŷn â hynny. Rwyf wedi bod yn glir iawn ynglŷn â'r gyfarwyddeb polisi i wneud hyn cyn gynted â phosibl ac mor hawdd â phosibl fel y gall staff dibynadwy, yn wirfoddolwyr neu beidio, weinyddu'r brechiadau. Pe byddai angen imi wneud dewisiadau gweinidogol, yna rwy'n fwy na pharod i wneud hynny i gyflymu'r rhaglen.

O ran cam 2, roeddwn i mewn gwirionedd yn cyfeirio at gam 2 o ran y rhestr flaenoriaethau. Rwy'n credu eich bod chi'n gofyn i mi am yr ail ddos yn eich cwestiwn chi, ac mae hynny'n ymwneud â'r cyflenwad yn rhannol. Felly, fe allwch chi ddisgwyl gweld yr ail ddos yn dechrau cael ei roi o ddifrif pan ddaw'n fis Mawrth, pan fydd mwy byth o bobl yn dechrau cael eu hail ddos, ac fe aiff hynny ymlaen i fis Ebrill hefyd, ac mae hyn yn rhan o'r hyn y byddwn ni'n ei wneud. Fe sylwch ein bod eisoes yn rhoi gwybod am faint o bobl sydd wedi cael eu dos cyntaf a'u hail ddos yn y cyfansymiau a ddarperir gennym. Felly, byddwn yn dryloyw o ran y cynnydd a wnawn ni.

Nid wyf yn ymwybodol o'r mater unigol am y cartref gofal yn y Barri yr ydych chi'n cyfeirio ato, ond mae cyflenwad o gyfarpar diogelu personol ar gael, mae digonedd ohono ar gael. Rwy'n credu y gall yr Aelodau o bob lliw gwleidyddol fod yn falch iawn o'r ffordd yr ydym ni wedi caffael a chyflenwi cyfarpar diogelu personol yma yng Nghymru drwy gydol y pandemig hwn, a chael gwerth da am arian, i bob un ohonom ni, i bob trethdalwr, heb unrhyw argoel o lwgrwobrwyo yn y dull o gyflenwi a chaffael y cyfarpar diogelu personol hwnnw. 

O ran yr awgrym am 24 awr y dydd, mae hwnnw'n rhywbeth sy'n cael ei ystyried gan y byrddau iechyd. Nid wyf am osod nod ei bod yn rhaid i bawb gael model cyflawni 24 awr y dydd; fe hoffwn i weld y model gorau a chyflymaf sydd ar gael ar gyfer gwneud hynny. Pe byddem ni'n gosod nod i bawb ei gyflawni o ran 24 y dydd, efallai na fyddai hynny'n cyflawni'r diben. Rwy'n credu y bydd rhai byrddau iechyd yn treialu hyn i weld a fydd yn cyflymu'r gweinyddu yn ogystal â gwella hygyrchedd, ac rwy'n edrych ymlaen at ddysgu o hynny. Ni fyddwn ni'n gwybod yn y bôn nes inni roi prawf ar hynny, ond fel y dywedais, fy nghyfarwyddeb i i'r system yw gweithredu mor gyflym â phosibl, mor ddiogel â phosibl, ond gwneud hynny mewn modd y gallwn ni ofalu am ein staff a'n gwirfoddolwyr ni sy'n gweinyddu'r brechlynnau, a'i gwneud mor hawdd â phosibl i'r cyhoedd gael y brechlynnau hynny hefyd. Diolch, Dirprwy Lywydd.