Part of the debate – Senedd Cymru am 4:35 pm ar 13 Ionawr 2021.
Diolch, Llywydd. Ac felly, dyma ni yn ôl y prynhawn yma unwaith eto, gyda dadl gwbl ddi-sail—mai'r hyn sydd ei angen ar Gymru yn awr, yng nghanol sawl argyfwng byd-eang, ydy llai o atebolrwydd democrataidd. Hynny yw, dylid cael gwared ar y Senedd hon ac, yn ôl araith yr Aelod, unrhyw gysyniad o'r Gymru fodern.
Mae Cymru yn elwa ar fod yn rhan o undeb—undeb wirfoddol, gyda llaw—o bedair gwlad, ond mae pandemig y coronafeirws, yn enwedig, wedi dangos bod y wlad hefyd yn elwa ar y ffaith y gall y Senedd hon wneud penderfyniadau yn benodol i amgylchiadau Cymru: penodol i'n pobl ni, i'n gwasanaethau cyhoeddus ni, ac i'n heconomi ni, er bod cyfraniad yr Aelod wedi bod yn gatalog o ddatganiadau cwbl gamarweiniol am y sefyllfa honno, fel y mae ef, wrth gwrs, yn gwybod.
Ar ben hynny, fel y dywedodd y Prif Weinidog yn ddiweddar, mae'n glir nad yw ein llais yn cael llawer o ddylanwad ar Brif Weinidog presennol y Deyrnas Unedig. Mae Llywodraeth San Steffan, ar ei gorau, yn ddi-hid ynglŷn â datganoli, ac, ar ei gwaethaf, yn gwbl wrthwynebus iddo. Fel y mae ei ffordd hi o ddelio gyda Brexit a'r coronafeirws wedi dangos, mae Llywodraeth San Steffan yn dilyn blaenoriaethau gwahanol iawn i flaenoriaethau Cymru. Dim ond y Senedd hon, yn y cyd-destun hwnnw, sydd â'r mandad a'r pwerau democrataidd i sefyll cornel Cymru.
Mae hyn yn ymwneud â mwy na'r pandemig neu Brexit yn unig. Mae'n berthnasol i'r ystod lawn o benderfyniadau sydd wedi'u datganoli. Gall penderfyniadau a wneir yng Nghymru gan y Senedd hon adlewyrchu ein hanes, ein diwylliant, ein hiaith, yn ogystal â'n hamgylchedd a'n pobl a'n dyheadau cenedlaethol.
Mae datganoli wedi hen ennill ei blwyf yn nhirwedd gyfansoddiadol y Deyrnas Unedig, ac mae wedi'i sefydlu o dan y gyfraith, a'i gefnogi mewn dau refferendwm. Yn yr ail o'r rhain, gwelwyd cynnydd yn y mwyafrif a oedd o blaid rhagor o bwerau i'n Senedd.
Mae dal yn peri syndod i mi bod Aelod sydd wedi pregethu am yr angen i barchu canlyniad refferendwm ar aelodaeth o'r Undeb Ewropeaidd nawr yn ceisio gwyrdroi penderfyniadau democrataidd diweddar. Y ffordd briodol o wneud hynny, wrth gwrs, fyddai ennill mandad yn etholiad y Senedd ym mis Mai, ac yna ffurfio Llywodraeth ac ennill hyder y Senedd ar y mater, ac wedyn gofyn am y refferendwm gan Lywodraeth y Deyrnas Unedig.