Mae'n sicr yn wir, onid yw, yn ystod y pandemig, fod llawer o bobl wedi dod i sylweddoli a deall o'r newydd beth yw gwerth gweithgarwch corfforol a chwaraeon? Ie, ar gyfer iechyd corfforol, ond, fel mae pobl wedi dweud, ar gyfer iechyd meddwl hefyd, ar gyfer ansawdd bywyd a mwynhad, ac rwyf wedi cael llawer iawn o negeseuon e-bost gan etholwyr sy'n arbennig o bryderus am eu plant. Mae gweithgareddau eu plant y tu allan i'r ysgol mewn perthynas â gweithgarwch corfforol a chwaraeon yn bwysig iawn iddynt fel teuluoedd, yn bwysig iawn i brofiad y bobl ifanc hyn, ac maent yn meithrin arferion da am oes pan fyddant yn cymryd rhan mewn pêl-droed, tenis, criced, gymnasteg, dawns neu beth bynnag y bo. Felly, mae cynnal iechyd da a diddordebau pleserus drwy gydol eich oes yn werthfawr iawn.

Yn lleol i mi, mae cymaint o glybiau pêl-droed, rygbi, criced llawr gwlad i'w cael, sy'n cynnal gweithgareddau ar gyfer yr holl ystod o oedrannau, o'r plant ieuengaf hyd at bobl hŷn, ac mae'n werthfawr iawn i bob un ohonynt. Mae Clwb Criced Casnewydd yn enghraifft dda iawn lle mae ganddynt dimau merched hynod o dda a thîm menywod sydd wedi bod yn llwyddiannus iawn. Maent wedi adeiladu eu gweithgareddau a'u cyfleusterau dros gyfnod o amser ac wrth gwrs, mae'n anodd iawn iddynt orfod torri ar draws hynny nawr ac mewn rhai ffyrdd, i hyd yn oed weld y cynnydd a wnaethant dros flynyddoedd lawer yn cael ei wrthdroi.

Er enghraifft, ar athletau a phobl ifanc, cefais e-bost gan Wendy mewn perthynas â'i merch Anya Brady, sy'n rhedwr pellter canol iau talentog iawn, ac mae Anya wrth ei bodd yn rhedeg yn stadiwm Spytty lle mae Clwb Athletau Harriers Casnewydd yn gweithredu. Mae hi wrth ei bodd â'r ochr gymdeithasol, a chyfarfod â'i ffrindiau, mae hi wrth ei bodd â'r trac, y llifoleuadau a'r cyfleusterau yno, ac iddi hi, mae'n hynod o bwysig. Dywedodd ei mam mewn e-bost ataf fod y rhain yn blant ffit sy'n ymarfer corff yn rheolaidd, mae angen iddynt barhau i ymarfer corff er eu lles corfforol, ond hefyd er mwyn eu lles meddyliol yn y cyfnod anodd hwn.

Mae hynny'n adlewyrchu llawer o negeseuon e-bost a galwadau ffôn a gefais gan etholwyr ers y gwanwyn diwethaf. Mae'r ffordd y mae llawer o'r clybiau llawr gwlad hyn wedi rhoi mesurau gwych ar waith i sicrhau eu bod yn gweithredu'n ddiogel wedi creu argraff fawr arnaf. Maent wedi bod yn gyfan gwbl o ddifrif ynglŷn â'r canllawiau ac wedi rhoi pethau mewn trefn, fel petai, ac mae hynny hyd yn oed yn fwy gwir, rwy'n credu, mewn gweithgareddau mwy proffesiynol fel Casnewydd Fyw. Casnewydd Fyw yw'r ymddiriedolaeth hamdden yng Nghasnewydd ac mae ganddynt gyfleusterau gwych, a rhai ohonynt wedi'u darparu ganddynt ar gyfer adsefydlu COVID hir, sef felodrom Geraint Thomas, lle maent, ar y cyd â'r bwrdd iechyd, wedi darparu eu cyfleusterau er mwyn galluogi pobl sy'n cael trafferth gyda COVID hir i gyflymu eu proses adsefydlu. Mae honno'n enghraifft wych, rwy'n meddwl, o'r hyn y mae angen i ni weld mwy ohono: cydweithio agos iawn rhwng ein sector iechyd a'n gweithredwyr chwaraeon a gweithgarwch corfforol.

Mae eu cyfleusterau a'u dosbarthiadau wedi bod mor bwysig i gynifer o bobl drwy COVID-19. Gwyddom fod 60 y cant o oedolion a dwy ran o dair o bobl ifanc yn dweud bod eu hiechyd meddwl wedi dioddef yn ystod y pandemig. Gwyddom fod chwaraeon a gweithgarwch corfforol wedi chwarae rhan werthfawr iawn yn lleihau iselder a phryder. Felly, credaf mai un o'r gwersi—wyddoch chi, rydym yn sôn mor aml am adeiladu nôl yn well—un o'r enghreifftiau y mae gwir angen inni bwyso arni o'n profiad yn ystod COVID-19 yw pwysigrwydd chwaraeon a gweithgarwch corfforol i iechyd corfforol a meddyliol. Mae angen cydweithio ac integreiddio llawer agosach rhwng ein polisïau a'n strategaethau iechyd, chwaraeon a hamdden, ac rwy'n credu bod gennym enghraifft o hynny'n lleol yng Nghasnewydd rhwng Casnewydd Fyw a'r sector iechyd, nid yn unig mewn perthynas â COVID-19, ond yn mynd yn ôl yn llawer pellach na hynny, lle rwyf wedi bod yn rhan o lawer o gyfarfodydd i geisio sicrhau cydweithio agosach, gwell integreiddio.

Felly, hoffwn ddweud i gloi, Ddirprwy Lywydd, fy mod yn credu, pan fydd rhywfaint o ryddid i lacio'r cyfyngiadau sydd gennym ar hyn o bryd, mai'r dosbarthiadau chwaraeon a gweithgareddau hynny i'n pobl ifanc ddylai fod tuag at flaen y ciw, ac yn dynn wrth eu sodlau, dylem weld chwaraeon a hamdden i bob oedran yn agor yn llawer mwy cyffredinol. Rwy'n gobeithio'n fawr y bydd Llywodraeth Cymru yn rhoi ystyriaeth ddifrifol iawn i'r apêl a'r alwad honno.