Mewn sawl ffordd, y llinell sylfaen honno o gyllid y mae ein hysgolion ni'n ei chael drwy'r awdurdodau addysg lleol y bydd angen i ni, drwy gydweithio, eu cefnogi nhw, wrth symud ymlaen, oherwydd mae'r colli dysgu a oedd wedi'i nodi gan yr arolygydd ym mis Medi yn cael ei dwysáu, er gwaethaf ymdrechion gorau pawb dan sylw, gan cyfnod hir hwn o ysgolion yn peidio â bod yn agored ar gyfer addysg wyneb yn wyneb i fwyafrif y disgyblion. Byddwn ni'n parhau i weithio ledled y maes addysg i ddeall beth yw'r ffordd fwyaf effeithiol o gefnogi plant. Rydym ni o'r farn mai drwy gefnogi penaethiaid unigol i wneud cynlluniau ar gyfer eu hysgol y mae hynny. Y nhw'n sy'n adnabod eu carfan o blant orau, ac maen nhw a'u cyrff llywodraethu yn gwybod yr hyn sydd ei angen ar eu plant, a'n gwaith ni yw rhoi'r arian angenrheidiol iddyn nhw addasu i'r amgylchiadau y mae'n nhw'n eu cael eu hunain ynddyn nhw.

Rwy'n falch bod Siân Gwenllian wedi codi'r cwestiwn o bwysau ar y gweithlu. Mae'r arolygydd yn nodi'n briodol y sefyllfa y mae arweinwyr ysgolion ac uwch dimau rheoli wedi cael eu hunain yn gweithio ynddi, sydd wedi'u rhoi o dan bwysau mawr. Yn wir, rydym ni wedi darparu cyllid grant i Gymorth Addysg i ymgymryd â phecyn cymorth pwrpasol ar gyfer y gweithlu cyfan yng Nghymru yn ystod y flwyddyn academaidd hon. Mae'r cymorth sydd ar gael yn cynnwys digwyddiadau llesiant, cymorth rhwng cymheiriaid i benaethiaid a phenodi cynghorydd llesiant i roi cyngor ac arweiniad ychwanegol i staff. Mae cyllid ychwanegol i ddarparu prosiect estynedig eisoes wedi'i gytuno. Bydd hyn yn caniatáu i elfennau ychwanegol o gymorth i benaethiaid yn arbennig, gael eu cynnwys, i gydnabod y pwysau sylweddol sydd arnyn nhw. 

Rwy'n ymwybodol bod consortia rhanbarthol hefyd wedi bod yn cynnal nifer o ddigwyddiadau cymorth, yn aml yn anhysbys, er mwyn i benaethiaid allu camu ymlaen heb ofni stigma, neu heb ofni cael eu hadnabod, er mwyn iddyn nhw allu cael cymorth. Rwy'n gwybod, er enghraifft, ar ôl cael sgyrsiau gyda Chonsortiwm Canolbarth y De y bore yma, fod llawer o benaethiaid wedi nodi eu bod yn gyfranogwyr o ganlyniad i gefnogaeth y rhaglen honno, ac wedi dweud ei bod wedi eu helpu'n fawr yn eu gallu i ymdopi yn y sefyllfa ddigynsail hon.

Rydym ni hefyd wedi ystyried, ac wedi cymryd camau i liniaru gwasgbwyntiau lle y gallwn ni. Er enghraifft, rydym ni wedi ceisio, lle bynnag y bo modd, leihau ceisiadau am ddata neu ddileu gofynion nad ydyn nhw'n ychwanegu gwerth ar hyn o bryd. Weithiau gall hynny fod yn her; mae pobl yn y Siambr hon yn mynnu data drwy'r amser. Ond, wrth gwrs, mae'n rhaid dod o hyd i'r data hwnnw yn rhywle, ac mae hynny fel arfer yn disgyn ar ysgol unigol. Felly, mae'n ymwneud â sicrhau'r cydbwysedd hwnnw rhwng sicrhau ein bod ni'n gwybod beth sy'n digwydd, a hefyd dileu galwadau ar y gweithlu ar hyn o bryd nad ydyn nhw'n ychwanegu gwerth. Byddwn ni'n parhau i weithio gyda'r Academi Genedlaethol ar gyfer Arweinyddiaeth Addysgol, sydd, drwy ei rhaglen gyswllt, hefyd wedi bod yn rhoi cymorth i arweinwyr ysgolion ar yr adeg benodol hon. Rwy'n gwybod bod llawer ohonyn nhw wedi gweld hynny'n arbennig o ddefnyddiol wrth fynd i'r afael â straen a phwysau.

O ran dyfodol arolygiadau, mae'n amlwg bod yn rhaid i ni fod yn ymwybodol o'r sefyllfa iechyd y cyhoedd sy'n ein hwynebu ni ar hyn o bryd. Nid ydym ni eisiau i fwy o bobl fynd i ysgolion nag sydd wir angen iddyn nhw fod yno, ac mae'n rhaid i ni fyfyrio ar y pwysau y mae'r system ysgolion yn ei hwynebu ar hyn o bryd. Mae Estyn wedi profi eu bod yn arbennig o fedrus wrth drawsnewid y ffordd y maen nhw wedi gweithio, gan gefnogi'r ysgolion hynny sydd mewn categori, gan weithio gydag awdurdodau addysg lleol i ddeall a datblygu arfer gorau, a byddem ni'n disgwyl i hynny barhau. Ond, yn amlwg, bydd yn rhaid gwneud unrhyw symudiad tuag at arolygiadau ffurfiol eto ar yr adeg briodol. Yn amlwg, ar hyn o bryd, oni bai bod newid sylweddol yn y ffordd y mae'r ysgolion yn gweithredu, yna ni fyddai'n briodol dychwelyd at y model arolygu ffurfiol ar hyn o bryd.