Diolch. A yw hi'n iawn i mi siarad nawr, Ddirprwy Lywydd?  Ni allaf eich clywed. Mae'n ddrwg gennyf, os ydw i—. A all pawb fy nghlywed? Gallwch, da iawn. O'r gorau. Rwy'n cymryd mai fi sydd i siarad. Iawn, diolch.

Hoffwn ddechrau drwy ddiolch i Lynne Neagle a'r pwyllgor a phawb sydd wedi cyfrannu at y gwaith pwysig hwn am yr holl waith caled y maent wedi'i wneud arno. Rwy'n croesawu'r adroddiad a'i nod o fesur cynnydd yng Nghymru tuag at yr egwyddorion a nodir yng Nghonfensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau'r Plentyn. Cafodd yr adroddiad ei gytuno cyn y cyfyngiadau symud a chyn i effaith lawn y pandemig coronafeirws ar fywydau, iechyd a llesiant plant a phobl ifanc ddod yn hysbys. Gwyddom bellach fod y canlyniadau wedi bod yn ddifrifol. Felly, mae'r adroddiad hwn yn amserol ac mae'n garreg filltir berthnasol ar gyfer gwella hawliau plant yng Nghymru.

Mae'r pwyllgor yn gwneud 16 o argymhellion i Lywodraeth Cymru a hoffwn roi sylw i rai o'r rheini yn fy sylwadau heddiw. Mae'r tri argymhelliad cyntaf yn ymwneud yn uniongyrchol â Llywodraeth Cymru. Yn ei hadroddiad i'r pwyllgor, dywedodd y comisiynydd plant nad oes hyfforddiant ar gael i Weinidogion ar sut i roi sylw dyledus i hawliau plant drwy eu rôl. Galwodd y comisiynydd am hyfforddiant gorfodol i Weinidogion—pwynt a ailadroddwyd gan Achub y Plant y DU, a ddywedodd heb gorff cadarn o wybodaeth am hawliau plant ymhlith yr holl swyddogion a Gweinidogion, bydd yn anodd sicrhau y bydd y ddyletswydd sylw dyledus yn effeithiol ar draws portffolios cabinet a pholisi Llywodraeth Cymru.

Credwn hefyd y dylid creu rôl weinidogol cyn gynted â phosibl, gyda chyfrifoldebau clir a diffiniedig ar gyfer plant a phobl ifanc.

Roedd y pwyllgor hefyd yn pryderu am y bylchau yn y wybodaeth am hawliau plant sy'n bodoli ymhlith oedolion a phlant. Nid yw'r ymdrechion i hybu ymwybyddiaeth a dealltwriaeth o'u hawliau yn cyrraedd pob plentyn, gan gynnwys y rhai a allai fod â llai o ymgysylltiad neu dan anfantais. Mae angen gwelliannau sylweddol er mwyn rhoi gwybod i'r plant sydd â'r anghenion mwyaf am eu hawliau. Rydym yn galw ar Lywodraeth Cymru i ddatblygu a chyhoeddi strategaeth i godi ymwybyddiaeth genedlaethol gyda chanlyniadau mesuradwy i wella gwybodaeth a hybu dealltwriaeth ehangach ymhlith y cyhoedd. Drwy gynyddu gwybodaeth am eu hawliau, mae hefyd yn dilyn y gallai fod cynnydd yn y cwynion gan blant sy'n teimlo nad yw Llywodraeth Cymru wedi cydymffurfio â'u gofynion o dan Fesur Hawliau Plant a Phobl Ifanc (Cymru) 2011. Felly, mae angen inni sicrhau bod y mecanwaith cwynion yn addas i'r diben.

Ar hyn o bryd, nid yw'r system gwynion a amlinellir yn y cynllun hawliau plant yn cael ei defnyddio'n ddigonol ac mae angen ei gwella. Cafwyd beirniadaeth hefyd ei bod wedi'i hanelu at oedolion ac nad yw'n hygyrch nac yn addas i blant. Rhaid i Lywodraeth Cymru fynd i'r afael â hyn a chynnwys mecanwaith cwynion cryfach sy'n ystyriol o blant yn ei chynllun hawliau plant diwygiedig er mwyn sicrhau y gall ein plant a'n pobl ifanc ddiogelu eu hawliau.

Yn 2016, rhoddodd Pwyllgor y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau'r Plentyn ei ddyfarniad ar y cynnydd a wnaed ar gyflawni a gwella hawliau plant yng Nghymru. Er eu bod yn cydnabod bod cynnydd wedi'i wneud, mynegwyd pryderon ynglŷn â pha mor strategol a systematig yw ymateb Llywodraeth Cymru i'r sylwadau terfynol. Dywedodd y comisiynydd plant fod y sylwadau terfynol yn ganllaw defnyddiol iawn i'r Llywodraeth o ran yr hyn y dylent fod yn ei wneud a bod diffyg ymateb manwl gan Lywodraeth Cymru yn gyfle a gollwyd. Rydym yn galw ar Lywodraeth Cymru i gyhoeddi ymateb strategol manwl yn ystod y chwe mis nesaf, yn manylu ar y cynnydd a wnaed ac yn amlinellu'r camau sydd ar waith i ateb y sylwadau terfynol, ac i ddiweddaru hyn yn flynyddol.

Lywydd, credaf y bydd yr argymhellion yn yr adroddiad hwn yn datblygu hawliau plant a phobl ifanc yng Nghymru yn fawr. Hoffwn annog pawb i edrych ar yr arferion da a welais ers imi ymuno â'r pwyllgor plant a phobl ifanc y llynedd a sut y maent yn gwneud pethau. Rwy'n credu ei fod yn gam i'w groesawu'n fawr ac mae'r hyn sy'n digwydd yno wedi creu argraff fawr arnaf. Felly, byddai'n wych pe gallem ailadrodd hynny drwy'r Senedd gyfan. Credaf fod hwn yn gam cadarnhaol gan y Senedd ac edrychaf ymlaen at ymateb y Gweinidog.