Part of the debate – Senedd Cymru am 4:16 pm ar 20 Ionawr 2021.
Diolch yn fawr, Ddirprwy Lywydd. Rwy'n cynnig y gwelliant yn enw fy nghyd-Aelod Darren Millar. Hoffwn ddiolch i grŵp y Gynghrair Annibynnol dros Ddiwygio am y ddadl heddiw. Mae'r cynnig yn eang iawn, ond rwy'n mynd i ganolbwyntio fy sylwadau ar gymorth i fusnesau a'r economi. I wneud hynny, rwy'n credu y rhoddaf rywfaint o gyd-destun y cymorth y mae Llywodraeth y DU eisoes wedi'i roi i Lywodraeth Cymru—hynny yw, £5.2 biliwn ychwanegol yn sgil symiau canlyniadol gan Lywodraeth y DU i Loegr. Mae hynny wedi arwain at £5.2 biliwn i Gymru i ddiogelu bywydau a bywoliaeth pobl, a hynny ar ben £1.4 biliwn eisoes fel cyllideb ychwanegol, ac £1.3 biliwn ar gyfer y flwyddyn nesaf hefyd. Rwy'n credu y dylid cytuno bod honno'n lefel ddigynsail o gymorth gan unrhyw Lywodraeth y DU i Gymru, ac wrth gwrs, mae hynny'n mynd i ddiogelu bywydau a bywoliaeth pobl yma yng Nghymru. Yr hyn y byddwn yn ei ddweud yw bod angen i Lywodraeth Cymru wneud llawer mwy i sicrhau bod cymorth ariannol yn cael ei ddyrannu'n gyflym a phan fo angen i fusnesau.
Y bore yma, ym Mhwyllgor yr Economi, Seilwaith a Sgiliau, cafwyd peth trafodaeth ar y £1 biliwn nad yw wedi'i wario, felly gofynnais gwestiwn amlwg i Weinidog yr economi: 'A ydych wedi gofyn i'r Gweinidog cyllid yma yng Nghymru am gymorth ychwanegol i fusnesau?' Yr ateb oedd, 'Wel, mae'n rhaid inni roi cap ar yr hyn rydym yn gofyn amdano i bob pwrpas, am nad oes gennym gapasiti i lunio cynlluniau mewn pryd i gael yr arian hwnnw allan cyn diwedd y flwyddyn ariannol.' Mae'n siŵr na all hyn fod yn iawn. Rwy'n diolch i'r gweision sifil sy'n gweithio ar gymorth i fusnesau, ac yn diolch i holl staff Busnes Cymru. Mae angen eu cefnogi ymhellach. Mae'n amlwg fod angen rhywfaint o newid yn Llywodraeth Cymru i sicrhau bod y capasiti cywir yno i allu cael arian allan i fusnesau cyn gynted â phosibl. Wrth gwrs, mae oedi'r cymorth ariannol hwnnw'n golygu y bydd busnesau'n cau. Yn sicr, dylai unrhyw fusnes a oedd yn hyfyw yn 2019 fod yn hyfyw, a chael ei gefnogi i fod yn hyfyw yn 2021.
Nawr, mae ein gwelliant yn galw ar Lywodraeth Cymru i ddyrannu cyllid yn gyflym ac ar sail dreigl—mae hynny'n bwysig iawn yma—ar sail dreigl, oherwydd mae gennym y cyfyngiadau symud parhaus a phan gyflwynir cyfyngiadau, er mwyn cefnogi busnesau'n briodol. Mae angen blaenoriaethu busnesau hefyd. Rhaid inni gael arian wedi'i ddyrannu ar sail angen, yn hytrach nag ar sail y cyntaf i'r felin. Rwy'n cefnogi, ac wrth gwrs, rwyf am dynnu sylw at fy nghynllun fy hun, cynllun y Ceidwadwyr Cymreig, cronfa adfer COVID, y byddem yn ei hyrwyddo i sicrhau bod arian yn mynd allan i fusnesau a chymunedau y mae'r pandemig wedi effeithio fwyaf arnynt. Hoffwn ddweud llawer mwy, ond rwy'n ymwybodol fod fy amser ar ben, Ddirprwy Lywydd.