Wel, a gaf fi ddiolch i bawb sydd wedi cyfrannu at y ddadl hon? Ond fel arfer, wrth gwrs, anwybyddwyd y gwir ffeithiau a'r ffigurau, yn enwedig gan y Gweinidog iechyd. Rwyf wedi rhoi'r ffeithiau a'r ffigurau, ac maent yn ddiamheuol.

Mae'r cyfyngiadau symud yn deillio o'r ffordd y mae Llywodraeth y DU wedi camreoli bygythiad COVID-19 yn llwyr. Yn 2003, ataliwyd SARS, clefyd llawer mwy marwol a pheryglus, rhag lledaenu drwy wahardd pobl ar unwaith rhag dod i mewn i'r DU o ardaloedd a heintiwyd ac ynysu'r rhai a heintiwyd. Nawr, ar yr unfed awr ar ddeg, y gwelwn y cyfyngiadau hynny'n cael eu rhoi ar waith—achos clasurol o godi pais ar ôl piso.

Fodd bynnag, yr hyn a wnaeth y camreoli oedd amlygu'r gwendidau cynhenid yn y GIG ar draws holl wledydd y DU. Er bod biliynau'n cael eu harllwys i mewn i'r gwasanaeth, flwyddyn ar ôl blwyddyn, mae COVID-19 wedi amlygu pa mor gyfan gwbl annigonol yw nifer y gwelyau a'r cyfleusterau gofal critigol. Cyn belled yn ôl â 2000, ac eto yn 2007, mynegodd adroddiadau bryder ynglŷn â'r nifer gwbl annigonol o welyau o'r fath yng Nghymru. O gofio ein bod bellach yn gweld ein GIG yn cael ei lethu gan ddim ond 200 a mwy o gleifion critigol yng Nghymru gyfan, mae'n amlwg nad yw'r diffyg a nodwyd yn 2000 a 2007 wedi cael sylw. Ceir ffigurau damniol tebyg ar gyfer Lloegr.

Felly, mae'n rhaid gofyn: a yw'r cyfyngiadau symud yn fesurau a roddwyd ar waith i guddio methiannau'r ddwy Lywodraeth i fynd i'r afael â'r materion hyn? Rhaid gofyn hefyd: o ystyried bod y cynnydd sydyn yn nifer y dioddefwyr coronafeirws yn ystod misoedd y gaeaf wedi'i ragweld ers y cyfyngiadau symud ym mis Mawrth, pam na wnaed dim yn y misoedd ers hynny i ddarparu ar gyfer cynnydd o'r fath? Nid ystadegau yw'r marwolaethau hyn, mae pob un yn drasiedi i bawb a oedd yn caru neu'n gofalu am y rhai a fu farw. Ond yn anffodus, mae marwolaeth yn rhan o fywyd. Mae llawer mwy o berygl y bydd y cyfyngiadau COVID presennol yn arwain at golli bywydau nag at eu hachub.

Lywydd, fe ddechreuaf fy sylwadau clo drwy dynnu sylw at y niwed aruthrol y mae cyfyngiadau symud yn ei wneud i economi ac iechyd y genedl, yn enwedig o ran lles meddyliol, fel y gwelwyd yn y cynnydd sydyn yn nifer y bobl sy'n cyflawni hunanladdiad. Mae hyn i gyd yn dynodi bod yn rhaid i'r cyfyngiadau llym hyn ddod i ben cyn gynted â phosibl.

Fy sylwadau olaf yw i annog pawb i ufuddhau i reolau'r cyfyngiadau symud yn eu cyfanrwydd hyd nes y cânt eu codi, a chael eu brechu cyn gynted ag y caiff ei gynnig. Dyna'r unig ffordd y gwelwn ddiwedd ar gyfyngiadau symud. Daw'r post-mortem ar weithredoedd Llywodraeth Cymru a Llywodraeth y DU yn ddiweddarach. Diolch.