Diolch, Gweinidog, am y datganiad yma, ac am eich cydnabyddiaeth o ba mor anodd fu'r sefyllfa hon mewn difrif. Fel chithau, hoffwn ddweud wrth yr holl deuluoedd hynny pa mor flin yr wyf i—ac rwy'n siŵr ein bod ni i gyd—fod hyn wedi digwydd.

Fe'm syfrdanwyd o ddarllen bod y tîm clinigol annibynnol wedi dweud mewn gwirionedd eu bod nhw, yn y rhan fwyaf o'r achosion hyn, wedi dod i'r casgliad y gallai gwahanol driniaethau fod wedi arwain yn rhesymol at ganlyniadau gwahanol i famau a babanod. Dim ond mewn un achos y byddai'r canlyniad heb fod yn wahanol. Felly, gweinidog, mae honno'n wers fawr iawn i'r bwrdd iechyd ei dysgu, ac roeddwn yn meddwl tybed a wnewch chi amlinellu sut yn union y gallwn ni warantu bod y gwersi hynny wedi'u dysgu yn wir.

Cofiaf sôn am y sgandal ym Mwrdd Iechyd Cwm Taf rai blynyddoedd yn ôl, pan dorrodd y stori gyntaf, ac roeddem yn ei hystyried yn y pwyllgor iechyd. Fe wnaethom ni edrych ar yr holl adroddiadau amrywiol a oedd wedi bod yn tynnu sylw at y ffaith bod problem, ond dro ar ôl tro, nid oedd y tîm rheoli na'r bwrdd ar y pryd wedi cydnabod y problemau hynny, neu nid oedden nhw wedi eu dirnad yn llawn. Roedd pob math o resymau ac esgusodion, ac ati. Un o ganlyniadau'r trafodaethau cynnar hynny, y gwelaf fod yr adroddiad presennol yn ei adlewyrchu, yw, er bod hyn yn mynd yn dda ac yn mynd i'r cyfeiriad iawn, ei fod yn waith sy'n mynd rhagddo. Mae gwaith i'w wneud o hyd mewn meysydd allweddol fel diwylliant ac ymddygiad, arweinyddiaeth a chyfathrebu.

Gweinidog, mae gennyf i gof byw iawn mai un o'r pethau a ddaeth i'r amlwg oedd y ffaith nad yn y  gwasanaethau mamolaeth yn unig oedd y broblem, ond mewn gwirionedd yn ethos Cwm Taf yn ei gyfanrwydd, fod angen y newid sylweddol hwnnw yn eu diwylliant—yr arweinyddiaeth a'r cyfathrebu drwyddi draw. Felly, a wnewch chi ddweud ychydig wrthym ni ac egluro wrthym ni pam yr ydych chi'n teimlo'n ffyddiog bod y gwersi hynny wedi'u dysgu, bod y diwylliannau hynny'n dal i newid? Mae dwy flynedd wedi mynd heibio ers hynny. Mae'r adroddiad presennol yn dal i ddweud bod ffordd bell i fynd. Wrth gwrs, nid ydym ni wedi cyffwrdd eto â'r achosion eraill a oedd yn gysylltiedig â hyn.

Y rheswm pam rwy'n awyddus iawn i ddeall am y diwylliant drwy'r ardal hon i gyd yw oherwydd bod rhybuddion eraill wedi dod i'r fei o ran Gwm Taf. Nawr, fe allech chi ddweud nad oes unrhyw gyswllt yn y byd rhyngddyn nhw, neu ai sbardunau ydyn nhw yn hytrach, a ydyn nhw yn ein harwain i ddweud, mewn gwirionedd, mai bwrdd iechyd yw hwn lle nad yw rhai o'r gwersi hyn wedi'u gwreiddio drwyddi draw, a bod hyn yn fethiant systemig? Felly, arwydd rhybudd un yw bod taliadau esgeulustod wedi mynd o £4.5 miliwn i £13 miliwn mewn un flwyddyn yn unig. Mae hynny'n dangos i mi fod llawer yn digwydd, ac y gwneir taliadau oherwydd bod materion heb eu datrys ac sy'n cael eu datrys yn araf. Felly, a yw hynny'n arwydd rhybudd? A ddylem ni fod yn edrych ar hynny?

Y maes arall, wrth gwrs, yw'r ffaith bod Cwm Taf wedi gweld nifer sylweddol iawn o farwolaethau COVID oherwydd trosglwyddo yn yr ysbyty. Unwaith eto, mae hynny'n ymwneud â hyfforddiant, cyfathrebu, arweinyddiaeth, rheolaeth. Felly, gallech ddweud, 'Nag oes, does dim cysylltiad o gwbl â'r mater dan sylw', ond y pwynt yr wyf yn ceisio'i wneud yw: a ydym ni wedi datrys y problemau systemig? Ai dim ond gyda'r agwedd famolaeth oedd y broblem mewn gwirionedd, neu, fel y trafodwyd mewn gwahanol gyfarfodydd pwyllgor dros y blynyddoedd diwethaf, a oedd hynny'n rhan o ddarlun ychydig yn fwy? Credaf y bydd eich sicrwydd neu eich cadarnhad bod hynny'n cael sylw a'ch bod yn teimlo'n ffyddiog bod y cadeirydd a'r tîm presennol yn dechrau cael y maen i'r wal mewn gwirionedd yn dechrau ateb llawer o'r cwestiynau eraill, oherwydd nid yw sôn am fanylion yr hyn a ddigwyddodd ac na ddigwyddodd a'r holl adroddiadau, fel y dywedoch chi yn gynharach, yn newid dim o ran yr hyn a ddigwyddodd.