Part of the debate – Senedd Cymru am 4:04 pm ar 3 Chwefror 2021.
Rwy'n croesawu cynnig y Torïaid, oherwydd rwy'n credu nad ydym yn siarad digon am farwolaeth, er ei fod yn ein hwynebu ni i gyd yn y pen draw. Rwy'n credu mai un o'r pethau gwaethaf am y pandemig yw pobl yn marw yn yr ysbyty heb fod eu hanwyliaid yno i afael yn eu llaw. Felly, rwy'n llwyr ganmol ymdrechion arwrol staff nyrsio a gofal cymdeithasol sydd wedi galluogi pobl i farw gydag urddas, hyd yn oed os nad ydynt wedi gallu ffarwelio â'u hanwyliaid, heblaw drwy ryw fath o ddyfais.
Mae'r rhan fwyaf o bobl eisiau marw gartref. Mae honno'n ffaith absoliwt. Rwy'n credu bod Syr Tom Moore—un o'r pethau sydd mor wych amdano yw ei fod wedi byw bywyd hollol lawn hyd y diwedd. Aeth ar wyliau olaf i Barbados ychydig cyn iddo farw, felly pob lwc iddo. Ond fe fu'n ddigon ffodus i gael byw gydag o leiaf ddwy genhedlaeth o'i deulu, a rhaid inni gydnabod, fel y mae'r gwelliant yn ei wneud, nad oes gan bawb deulu sydd â lle ar gyfer y genhedlaeth hŷn yn ogystal â'r genhedlaeth iau.
I bobl nad oes ganddynt deulu o gwbl, gall cartrefi gofal ddarparu rhwydwaith cymdeithasol amgen da iawn i bobl sy'n ei chael hi'n anodd symud o gwmpas. Felly, credaf fod staff mewn cartrefi gofal wedi gwneud gwaith eithriadol yn ymdrin â'r heriau a wynebwyd ganddynt yn ystod y pandemig. Ond wrth inni gefnu ar y pandemig, hoffwn weld cartrefi gofal yn cael eu hintegreiddio'n well yn y cymunedau lle maent, ac yn dod yn fwy democrataidd o ran eu ffordd o weithredu.
Y peth gwaethaf am gartref gofal yn fy marn i yw'r perygl o arwahanrwydd oddi wrth weddill y gymdeithas. Gwn fod mentrau ardderchog yn bodoli i alluogi plant i fynd i gartrefi gofal a chanu caneuon neu siarad â phobl hŷn, ac mae'r rheini i gyd yn ganmoladwy. Ond mae llawer iawn mwy y gallem ei wneud, fel maent yn ei wneud mewn lleoedd fel Sgandinafia a'r Iseldiroedd i wneud cartrefi gofal yn rhan o'r gymuned—mannau lle mae bwyd a baratowyd gan y staff gyda'r preswylwyr yn cael ei werthu i'r cyhoedd wedyn.
Yn olaf, hoffwn ddweud fy mod yn credu bod y cynlluniau peilot nyrsio cymdogaeth—y gwerthusiad a wnaethpwyd ohonynt yn arwydd clir o'r llwybr yr hoffwn ein gweld yn ei ddilyn er mwyn sicrhau y gall pobl aros yn eu cartref eu hunain gyda'r gofal a'r cymorth sydd ei angen arnynt, cyhyd ag y bo modd. Dyna lle mae'n well gan bobl fod yn y rhan fwyaf o amgylchiadau. Felly, credaf fod llawer mwy y gallwn ei wneud i sicrhau bod diwedd oes yn adeg lawer mwy urddasol a hapus.