Part of the debate – Senedd Cymru am 4:45 pm ar 9 Chwefror 2021.
Rydym ni'n gwneud nifer o bethau ynglŷn â hyn. Nid yw'n ymwneud dim ond â chyhoeddi'r data sydd gennym ni; mae'n ymwneud â'r allgymorth bwriadol hwnnw i gymunedau y mae pob bwrdd iechyd yn ei roi. Maen nhw wedi penodi pobl i ymgymryd â'r swyddogaethau allgymorth hynny. Mae hefyd yn ymwneud â'r ymgysylltu y mae angen i ni barhau i'w wneud mewn amrywiaeth o ffyrdd. Dim ond un rhan o hynny yw'r cyfarfod y bydd gennyf heno. Mae gwaith ein staff wrth estyn allan i gymunedau yn rhan o hynny hefyd. O ran y data, mae rhywfaint o ddata yr ydym yn bwriadu cael eglurder ac ychydig mwy o drefn yn eu cylch. Ni fydd byth yn berffaith. Y rheswm am hynny yw'r ffaith nad oes gennym ni ethnigrwydd pob aelod unigol o Gymru ar gael yng nghofnodion meddygon teulu. Mae gennym amrywiaeth o amcangyfrifon y gallwn eu gwneud gyda rhywfaint o'r data sydd gennym ni, a fyddai'n rhoi syniad ac amcan inni. Credaf y bydd hynny'n cadarnhau bod lefel y bobl sy'n cael y brechlyn yn wahaniaethol. Mae'n ymwneud nid yn unig â gallu cadarnhau hynny, ond rwy'n credu mwy na hynny, i ddeall beth sy'n sail i hynny, ac i allu mynd i'r afael ag ef. Mae a wnelo hynny, mae arnaf ofn, â mynd i'r afael â rhai o'r mythau cyfeiliornus a rhai elfennau o ddrwgdybiaeth rhwng cymunedau a gwasanaethau cyhoeddus mwy y gwyddom eu bod yn bodoli. Po fwyaf y gallwn ni ei wneud, gorau oll i bob un ohonom ni, oherwydd gorau po gyntaf y bydd y boblogaeth wedi ei brechu, gorau po gyntaf y byddwn yn defnyddio ffordd wahanol o ymdrin â'r coronafeirws, na fyddwn ni, mae arnaf ofn, efallai yn cael gwared arno, ond efallai y gallwn ni gyd-fyw ag ef mewn ffordd lle mae'n gyflwr endemig y gallwn gael ein diogelu'n rheolaidd rhagddo, a chofiwch y niwed y mae wedi'i achosi yn y 12 mis diwethaf.