6. Pa drafodaethau y mae'r Gweinidog wedi'u cael gyda Gweinidogion Llywodraeth y DU ynghylch gwella'r setliad datganoledig er mwyn darparu cyllid ychwanegol i ddioddefwyr llifogydd? OQ56273

Drwy gydol y flwyddyn, rwyf wedi ymgysylltu â Llywodraeth y DU ynglŷn ag effeithiau etifeddol y llifogydd eithriadol yng Nghymru. Rydym hefyd wedi darparu cymorth drwy ein cynllun cymorth ariannol brys, ochr yn ochr â'r £390 miliwn a fuddsoddwyd gennym ar gyfer rheoli perygl llifogydd ac arfordiroedd dros y tymor hwn, gan sicrhau budd i dros 45,000 eiddo.

A gaf fi ddiolch i chi am yr ateb, Weinidog, ac a gaf fi ddiolch hefyd i Lywodraeth Cymru am y gefnogaeth y maent yn ei rhoi i ddioddefwyr llifogydd yn Sgiwen sydd wedi cael llifogydd oherwydd bod dŵr yn dod allan o bwll glo, hen safle glofaol? Mae'r Awdurdod Glo wedi datgan yn glir nad ydynt yn atebol am ddifrod dŵr sy'n dod o'u safleoedd glofaol. Atgyfnerthwyd hyn ddoe yn Nhŷ'r Cyffredin, pan atebodd y Gweinidog gwestiwn fy nghyd-Aelod Stephen Kinnock ar y mater hwn. Nawr, os nad yw'r Awdurdod Glo yn cymryd cyfrifoldeb, a Llywodraeth y DU, y mae ei record ar hyn yn wael pan ystyriwch beth sydd wedi digwydd ym Mhontypridd—a yw'n bryd yn awr i chi bwyso ar Lywodraeth y DU am gyllid ganddynt fel y gallwn helpu'r bobl hyn? Oherwydd nid oes yswiriant da gan lawer o ddinasyddion yn yr ardal honno, ac mae'r rhai sydd ag yswiriant da yn mynd i golli arian am fod yn rhaid iddynt dalu eu tâl-dros-ben, a cheir costau ychwanegol ar ben hynny, ac maent allan o'u cartref am gyfnodau hir ac nid yw hynny'n cael ei gynnwys. Mae angen inni helpu'r bobl hyn, ac mae'n amlwg nad yw Llywodraeth y DU yn mynd i wneud hynny. Felly, a wnewch chi bwyso ar y Trysorlys am gyllid ychwanegol fel y gallwn helpu pobl yn y sefyllfaoedd hyn i sicrhau nad ydynt ar eu colled, nad ydynt mewn trafferthion a'n bod yn gallu helpu cyn gynted â phosibl?

Iawn. Mae Llywodraeth Cymru wedi sicrhau bod taliadau cymorth o hyd at £1,000 yr aelwyd ar gael, a dyna'r un lefel o gymorth ag y gallem ei chynnig i bobl yr effeithiwyd arnynt gan y sefyllfa eithriadol yn sgil y stormydd fis Mawrth diwethaf. Ond wyddoch chi, yn amlwg, effeithir yn arbennig o wael ar deuluoedd ac unigolion yr effeithiwyd arnynt. Hoffwn dalu teyrnged i'r gwaith y mae'r Cynghorydd Mike Harvey wedi bod yn ei wneud yn lledaenu gwybodaeth i drigolion drwy ei grŵp trigolion WhatsApp a sicrhau hefyd fod pobl yn lleol yn cael y math o gymorth a gwybodaeth sydd eu hangen arnynt. Ond oes, mae mwy i'w wneud gyda Llywodraeth y DU ar yr agenda benodol hon, o ran y materion uniongyrchol rydym yn eu hwynebu, ond y mater mwy hirdymor ynglŷn â phyllau glo a'r safleoedd glofaol a'r gwaith adfer sy'n angenrheidiol i atal y mathau hyn o bethau rhag digwydd yn y dyfodol, a dyna pam rwy'n gobeithio y gallwn wneud rhywfaint o gynnydd gyda Llywodraeth y DU yn hyn o beth. O ran cymorth i awdurdodau lleol, rydym yn gallu, ac rydym wedi gallu, talu costau cymwys awdurdodau lleol ar yr ymateb uniongyrchol i'r llifogydd yn ystod haen 3 a haen 4 drwy ddarparu 100 y cant o'r cyllid, a chredaf fod hynny'n dangos eu pwysigrwydd i ni fel ein partneriaid lleol yn yr ymateb i'r digwyddiadau ofnadwy hyn.

A gaf fi ategu sylwadau David Rees ynglŷn â'r modd y mae pobl wedi ysgwyddo eu cyfrifoldebau yn Sgiwen? Bythefnos yn ôl, yn sgil ei gwestiwn amserol, gofynnais gwestiwn i'r Gweinidog llywodraeth leol, un na wnaeth mo'i ateb, ond credaf efallai y gallwch chi wneud hynny—efallai eich bod mewn gwell sefyllfa i wneud hynny. Yn amlwg, gyda llifogydd Sgiwen, roedd y ffocws yn fawr iawn ar rôl eiddo'r Awdurdod Glo, ond roedd fy nghwestiwn yn ehangach, ynglŷn ag atebolrwydd tirfeddianwyr y mae dŵr yn rhedeg drwy eu tir—felly, pethau fel camlesi a dyfrffosydd eraill; nid wyf yn sôn am y prif gyflenwad dŵr, ond y mathau hynny o ddyfrffosydd. Bydd peth o'r tiroedd mewn dwylo cyhoeddus, naill ai llywodraeth leol, Llywodraeth ganolog neu Cyfoeth Naturiol Cymru, felly a allwch ddweud wrthym sut y caiff cyrff cyhoeddus eu hariannu i dalu costau rhwymedigaethau o ganlyniad i fethiant seilwaith ar eu tir sy'n arwain at ddifrod llifogydd, naill ai ar eu tir eu hunain neu ar dir trydydd parti, fel y gwelsom yn Sgiwen, a sut y caiff hynny ei adlewyrchu yng nghyllideb Llywodraeth Cymru?

Diolch i chi am godi'r mater penodol hwnnw. Os yw'n dderbyniol gan Suzy Davies, fe wnaf ofyn am gyngor penodol, oherwydd credaf fod rhai o'r cwestiynau hynny'n crwydro i feysydd cyfreithiol nad wyf fi'n gymwys i siarad arnynt y prynhawn yma o bosibl. Felly, ar y rhwymedigaethau ac yn y blaen, fe wnaf ddarparu diweddariad ysgrifenedig i Suzy Davies ar rwymedigaethau.

Rwy'n sicr yn cytuno ei bod hi'n hanfodol cael rhyw fath o warant dioddefwyr llifogydd mewn perthynas â chymorth ariannol ar gyfer y dyfodol. Gwyddom fod yr Awdurdod Glo, yn Sgiwen, wedi rhoi rhyw fath o gymorth ariannol, ond dim ond ar gyfer gerddi allanol—unrhyw newidiadau sydd angen eu gwneud i'r gerddi, oherwydd yr effaith—ond nid yw hynny'n mynd hanner digon pell. Felly, byddai unrhyw beth ychwanegol yn dderbyniol iawn. Ond yn ddiweddar, byddem i gyd wedi cael llythyr ar y cyd gan Ysgrifennydd Gwladol Cymru a Llywodraeth Cymru yn dweud bod siafftiau glofaol ychwanegol wedi'u canfod yma yng Nghymru. Rwy'n credu mai 2,000 yw'r nifer yn awr; arferai fod yn 1,200. Nawr, gallai fod yn fater o amser yn unig cyn y ceir digwyddiadau eraill ledled Cymru nad ydym yn gwybod amdanynt ar hyn o bryd. Ni thawelwyd fy meddwl, o'r ateb i'r llythyr, ein bod yn gwybod ble roeddent a beth oedd yn mynd i gael ei wneud fel y gallwn atal hyn rhag digwydd yn y dyfodol. Felly, beth y bwriadwch ei wneud o ran cyllidebu i sicrhau bod gennym y gefnogaeth angenrheidiol—er nad ydym am iddo ddigwydd, efallai y bydd yn digwydd eto yn y dyfodol—fel y gellir cefnogi'r dioddefwyr hyn drwy unrhyw brofiad y gallent ei wynebu?

Wel, rydym wedi bod yn cael rhai trafodaethau gyda Llywodraeth y DU, a ddeilliodd o'r trafodaethau am lifogydd, ond wedyn, yn amlwg, daeth yn fwy o beth ac fe wnaethom gynnwys y trafodaethau'n ymwneud â phyllau glo, ac yn awr, wrth gwrs, mae hynny wedi'i ymestyn eto i gynnwys safleoedd glofaol. Gwyddom y bydd gwaith adfer pyllau glo yn galw am waith dros—rhaglen waith 10 mlynedd mae'n debyg. Ac mae'n debyg ein bod ni, rwy'n meddwl, ar hyn o bryd—ac mae'n anodd iawn dweud yn union, ond rydym yn sôn am werth £500 miliwn o waith y byddai ei angen dros gyfnod hir o amser. Felly, mae hwn yn waith mawr. A phan fyddwn yn cynnwys safleoedd glofaol yn hyn hefyd, credaf ein bod yn sôn am gyllid eithriadol o ddifrifol y bydd ei angen i fynd i'r afael â materion sydd, fel rydych wedi nodi, yn rhai gwirioneddol bwysig na ellir eu hanwybyddu. A dyma pam ein bod yn ceisio dadlau'r achos wrth Lywodraeth y DU y dylem allu cael cyllid ychwanegol, oherwydd mae Cymru'n cael ei heffeithio'n anghymesur. Gyda phyllau glo, er enghraifft, mae gennym 40 y cant o holl byllau glo'r DU yng Nghymru, felly nid math o sefyllfa arian canlyniadol Barnett yw hon. Ond rydym yn parhau i geisio dadlau'r achos dros waith ar y cyd rhwng Llywodraeth y DU a Llywodraeth Cymru. Sylweddolwn fod gennym ran fawr i'w chwarae yn hyn hefyd, ond credaf fod yn rhaid iddo fod yn ymateb gwirioneddol gydweithredol i fater difrifol.