– Senedd Cymru am 5:04 pm ar 10 Chwefror 2021.
Sy'n dod â ni at grŵp 4, ac mae'r grŵp 4 yma yn ymwneud â gwelliannau sydd yn ymwneud â diwrnodau ychwanegol ar gyfer pleidleisio. Gwelliant 8 yw'r prif welliant, yr unig welliant yn y grŵp, a dwi'n galw ar Mark Isherwood i gyflwyno'r gwelliant yma. Mark Isherwood.
Diolch, Lywydd, ac rwy'n cynnig gwelliant 8 yn fy enw i. Yn syml, mae'r gwelliant hwn yn gadael adran 6 allan er mwyn atal pleidleisio ar fwy nag un diwrnod. Fel y dywedais ddoe, rydym yn cydnabod yr angen i bleidleisio ddigwydd ar un diwrnod a heb ei wasgaru dros fwy nag un diwrnod. Mae etholiad a gynhelir dros fwy nag un diwrnod yn cynyddu pryderon diogelwch yn ymwneud ag uniondeb yr etholiad. Fel y dywedais, ble fydd blychau pleidleisio yn cael eu storio a sut mae amddiffyn a gwarantu eu diogelwch? Er i'r Gweinidog ddweud ddoe fod Llywodraeth Cymru yn gweithio gyda swyddogion canlyniadau i geisio mynd i'r afael â hyn, a'i bod yn drosedd ymyrryd â blychau pleidleisio ac felly, ag ewyllys ddemocrataidd y bobl, byddai pleidleisio dros fwy nag un diwrnod yn anochel yn creu mwy o risg o hyn, gan olygu bod angen i fwy nag un asiantaeth gymryd rhan a chostau uwch.
Beth fydd yr effaith ar y lleoliadau cymunedol sy'n gorfod cau er mwyn bod yn orsaf bleidleisio, am ddiwrnod yn unig fel arfer? Mae hyn hefyd yn creu risg y bydd rhai pleidleiswyr yn cael eu dylanwadu'n ormodol gan y ffordd y mae eraill wedi pleidleisio, ac yn gosod cynsail anffafriol na allwn ei gefnogi. Yn wir, credaf nad ydym wedi gweld pleidleisio dros fwy nag un diwrnod yn unman, yn sicr yn y DU, ers diwedd y rhyfel byd cyntaf. Daeth i ben am resymau democrataidd cadarn, a byddai'n beryglus inni ei adfer yn fy marn i.
Fel y dywedais ddoe, rwy'n gobeithio y bydd Llywodraeth Cymru yn darllen gyda diddordeb y cynllun cyflawni a gyhoeddwyd gan Swyddfa Cabinet Llywodraeth y DU yr wythnos diwethaf, sy'n nodi—. Esgusodwch fi. Technoleg fodern—mae popeth newydd neidio. Sut y gellir cynnal etholiadau'n ddiogel ar 6 Mai 2021 yng Nghymru a Lloegr. O gofio y bydd gorsafoedd pleidleisio yng Nghymru eisoes yn cynnal etholiad ar 6 Mai a 6 Mai yn unig, i ethol comisiynwyr heddlu a throseddu, byddai'n rhyfedd ymestyn y pleidleisio dros fwy nag un diwrnod ar gyfer etholfraint arall. Rhaid cynnal etholiadau'r Senedd ar un diwrnod, ac yn ein barn ni, dydd Iau 6 Mai ddylai'r un diwrnod hwnnw fod. Diolch.
Y Gweinidog i gyfrannu—Julie James.
Diolch, Lywydd. Fel yr eglurais ddoe, bwriad y Llywodraeth yw y dylai pleidleisio cynnar fod ar gael os, a dim ond os, caiff etholiad y Senedd ei ohirio wedi 6 Mai ac na chaiff ei gyfuno wedyn ar ddyddiad newydd gydag etholiadau'r comisiynwyr heddlu a throseddu. Ni allwn gefnogi'r gwelliant yn y grŵp hwn gan y byddai'n dileu'r pŵer sydd ei angen arnom i roi grym i'r bwriad hwnnw. Fel y mae'r Aelod ei hun wedi ein hatgoffa dro ar ôl tro, cynhaliwyd etholiadau ym mhob rhan o'r byd yn ystod y pandemig hwn. Mae hyn wedi digwydd yng Nghanada a Seland Newydd, er enghraifft, ac yn y ddwy wlad, mae pleidleisio cynnar yn bersonol yn gyffredin. Testun dryswch i mi yw ymdrechion parhaus yr Aelod i ddileu'r gallu i bleidleisio'n gynnar a'r perygl felly o ddifreinio llawer nad ydynt efallai'n teimlo'n gyfforddus neu nad ydynt hyd yn oed yn gallu bod yn bresennol ar ddiwrnod yr etholiad. Mae'r holl dystiolaeth ynglŷn â thwyll pleidleiswyr yn y DU yn awgrymu ei fod yn brin ac yn ymwneud bron yn gyfan gwbl ag etholiadau llywodraeth leol mewn llond llaw o ardaloedd awdurdodau lleol, gyda phob un ohonynt yn Lloegr. Felly, hoffwn ofyn i'r Aelod dynnu gwelliant yn ôl y gellid ei ystyried yn hawdd fel ymgais fwriadol i wneud pleidleisio'n anos i'r rheini sy'n agored i niwed neu'n poeni am y pandemig. Diolch, Lywydd.
Y cwestiwn, felly, yw: a ddylid derbyn gwelliant 8? A oes unrhyw wrthwynebiad? [Gwrthwynebiad.] Oes, felly, fe wnawn ni symud i bleidlais ar welliant 8. Agor y bleidlais.
Onid wyf yn ymateb?
O, ydych, Mark Isherwood. Mae'n ddrwg iawn gennyf. Ymatebwch os gwelwch yn dda.
Peidiwch â phoeni, rydych wedi cael dau ddiwrnod hir iawn, wedi'r cyfan.
Diolch i chi am eich cydymdeimlad.
Mae safbwynt y Gweinidog yn peri dryswch i mi, a chredaf y byddai'n lleihau hawliau democrataidd yr holl etholwyr. Mae ffyrdd eraill o bleidleisio, a chânt hwythau hefyd sylw o dan rannau o'r Bil hwn, neu ddarpariaeth sy'n bodoli cyn y Bil hwn. Ni fyddai cyflwyno'r cynsail newydd hwn ar hyn o bryd yn cyflawni'r nodau a nodwyd gan y Gweinidog, a chredwn, i'r gwrthwyneb, y gallai fynd yn groes iddynt mewn gwirionedd. Felly, ni fyddaf yn tynnu'r gwelliant hwn yn ôl.
Y cwestiwn, felly, yw: a ddylid derbyn gwelliant 8? A oes unrhyw wrthwynebiad? [Gwrthwynebiad.] Oes, mae yna wrthwynebiad ac felly symudwn ni i'r bleidlais ar welliant 8. Agor y bleidlais. Cau'r bleidlais. O blaid 14, un yn ymatal ac mae 37 yn erbyn. Felly, mae gwelliant 8 wedi'i wrthod.
Gwelliant 9—
Mark Isherwood, a yw'n cael ei gynnig?
Cynigiwyd.
Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 9? A oes gwrthwynebiad? [Gwrthwynebiad.] Oes, ac felly, cawn ni bleidlais ar welliant 9. Agor y bleidlais. Cau'r bleidlais. O blaid 11, pedwar yn ymatal a 37 yn erbyn. Felly, mae gwelliant 9 wedi'i wrthod.
Gwelliant 17, Rhun ap Iorwerth.
Dwi'n symud yn ffurfiol.
Diolch. Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 17? A oes gwrthwynebiad? Dwi ddim yn gweld gwrthwynebiad i hynny, ac felly, mae gwelliant 17 wedi'i dderbyn.
Gwelliant 10, Mark Isherwood.
Rwy'n cynnig.
Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 10? A oes gwrthwynebiad? [Gwrthwynebiad.] Oes, dwi'n gweld gwrthwynebiad. Felly, cawn ni bleidlais ar welliant 10. Agor y bleidlais. Cau'r bleidlais. O blaid 11, pedwar yn ymatal ac mae 37 yn erbyn. Felly, mae gwelliant 10 wedi'i wrthod.
Gwelliant 11, Mark Isherwood.
Rwy'n cynnig.
Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 11? A oes gwrthwynebiad? [Gwrthwynebiad.] Oes, mae gwrthwynebiad. Felly, pleidlais ar welliant 11. Agor y bleidlais. Cau'r bleidlais. O blaid 11, pedwar yn ymatal a 37 yn erbyn. Mae gwelliant 11 wedi'i wrthod.
Gwelliant 12, Mark Isherwood.
Rwy'n cynnig.
Diolch. Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 12? A oes unrhyw wrthwynebiad? [Gwrthwynebiad.] Oes, mae gwrthwynebiad. Agor y bleidlais ar welliant 12. Cau'r bleidlais. O blaid 11, pedwar yn ymatal a 37 yn erbyn. Felly, mae gwelliant 12 wedi'i wrthod.
Gwelliant 13, Mark Isherwood.
Rwy'n cynnig.
Oes gwrthwynebiad i welliant 13? [Gwrthwynebiad.] Oes, felly cymrwn ni bleidlais ar welliant 13. Agor y bleidlais. Cau'r bleidlais. O blaid 11, pedwar yn ymatal a 37 yn erbyn. Felly mae gwelliant 13 wedi'i wrthod.