Diolch yn fawr, Dirprwy Lywydd. Mae etholiadau'n hanfodol i'n democratiaeth. Dylid ystyried yn ddifrifol unrhyw beth sy'n effeithio arnyn nhw, felly rwy'n falch o ddod â'r rheoliadau hyn ger eich bron i glywed barn cyd-Aelodau yn y Siambr heddiw ar Reoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Diwygio) (Cymru) (Coronafeirws) 2021.

Rwyf i eisiau sicrhau bod isetholiadau lleol yn cael eu cynnal yn ddiogel ac mewn ffordd sy'n manteisio i'r eithaf ar y cyfle i bawb fwrw eu pleidlais. Mae dirprwy brys eisoes ar gael i bobl ar sail feddygol. Mae pleidleisiau drwy ddirprwy yn caniatáu i bobl nad ydyn nhw'n gallu pleidleisio yn bersonol gael unigolyn dibynadwy i bleidleisio ar eu rhan. Ar hyn o bryd, mae'n rhaid i gais arferol am bleidlais drwy ddirprwy mewn etholiad ddod i law y swyddog cofrestru etholiadol erbyn y dyddiad cau am 5pm ar y chweched diwrnod cyn yr etholiad. Gall ceisiadau am ddirprwyon brys ddod i law y swyddog cofrestru erbyn 5pm ar ddiwrnod yr etholiad, ac maen nhw ar gael i bobl ar sail dallineb neu o fod yn berson anabl.

Nid yw'r rheolau presennol ar gyfer dirprwy brys yn ystyried yr amgylchiadau eithriadol yr ydym ni ynddyn nhw gyda'r coronafeirws. Ar hyn o bryd, nid yw unigolion sy'n dilyn cyngor Llywodraeth Cymru a/neu gyngor meddygol i hunanynysu neu warchod er mwyn atal lledaeniad y coronafeirws yn gymwys i gael dirprwy brys os ydyn nhw'n cymryd rhan mewn isetholiadau llywodraeth leol sy'n codi ar ôl 1 Mawrth 2021. Mae'r rheoliadau yn ceisio diwygio'r rheoliadau presennol trwy ymestyn y categorïau o bobl a gaiff wneud cais brys am bleidlais drwy ddirprwy. Mae'r estyniad yn cynnwys unigolion nad ydyn nhw'n gallu pleidleisio yn bersonol oherwydd eu bod yn dilyn cyngor Llywodraeth Cymru neu gyngor meddygol trwy warchod neu hunanynysu oherwydd y coronafeirws. Heb y rheoliadau diwygiedig hyn, gallai grŵp o bobl gael eu difreinio os nad ydyn nhw'n gallu pleidleisio yn bersonol oherwydd eu bod yn dilyn cyngor y Llywodraeth i ynysu. Bydd y newidiadau yn caniatáu i'r grŵp hwn o bobl, sy'n hunanynysu ar fyr rybudd, fod â'r un opsiynau ar gael iddyn nhw â rhywun sydd wedi cael argyfwng meddygol. Ni ddylai'r rheoliadau hyn osod gofyniad tystio ar unigolion nad ydyn nhw'n gallu pleidleisio yn bersonol oherwydd eu bod yn dilyn cyngor Llywodraeth Cymru neu gyngor meddygol i hunanynysu neu warchod. I rywun sy'n gwarchod neu'n hunanynysu, byddai'n anodd cael y dystiolaeth angenrheidiol gan berson annibynnol addas. Gallai cadw'r gofyniad hwn fod yn rhwystr iddyn nhw bleidleisio.

Felly, mae'r rheoliadau hyn yn ceisio darparu'r hyblygrwydd angenrheidiol i bleidleiswyr wrth iddyn nhw gymryd rhan mewn isetholiadau llywodraeth leol o dan yr amgylchiadau eithriadol yr ydym ni ynddyn nhw. Edrychaf ymlaen at glywed barn yr Aelodau. Diolch.