Credaf fod hon yn ddadl bwysig i sicrhau bod pobl yn sylweddoli yn y gymuned ffermio ein bod yn gwrando arnynt, ond credaf fod rhywfaint o orliwio wedi bod ynglŷn â beth yw'r broblem o ran yr hyn rydym yn ei ofyn gan ffermwyr. Rydym yn gofyn i ffermwyr beidio â llygru'r tir a pheidio â llygru'r afonydd, ac mae hwnnw'n ofyniad hollol resymegol a gwareiddiedig. Ni allwn barhau i gael bron i 3,000 o ddigwyddiadau llygredd yn gysylltiedig ag amaethyddiaeth fel sydd wedi digwydd dros yr 20 mlynedd diwethaf. Rydym wedi cael mwy na thri digwyddiad bob wythnos yn ystod y tair blynedd diwethaf. Mae llawer iawn o drafod wedi bod rhwng y Gweinidog a chynrychiolwyr ffermwyr dros y pum mlynedd ddiwethaf, ac yn syml iawn nid yw'r gymuned ffermio wedi cynnig yr ateb y mae angen inni ei weld. Ni allwn gael parthau lle mae gennym reoliadau a pharthau heb reoliadau. Ni fyddech yn disgwyl gweld hynny mewn siop cigydd neu ysbyty—'Fe gawn ychydig o reoleiddio yma ond nid yno.' Mae'n ymddangos i mi fod angen inni wrando ar ein ffermwyr wrth gwrs, ond credaf eu bod wedi cael eu gwneud yn or-bryderus, ac nid yw gwneud dim yn opsiwn.

Mae'r Arglwydd Deben, sy'n cadeirio'r Pwyllgor ar Newid Hinsawdd, yn dod i siarad â'r pwyllgor newid hinsawdd yma yfory, a byddai'n cael syndod mawr pe na baem yn gwneud popeth sydd angen inni ei wneud i leihau ein hallyriadau. Dyma un o'r ffyrdd y gallwn ei wneud. Mae arian ar gael i helpu ffermwyr bach i osod lleoedd addas ar gyfer storio'r tail y mae angen iddynt ei storio. Ceir ymadrodd fod yna bob amser arian i'w wneud o faw, ac nid wyf yn deall pam nad yw'n bosibl ei wneud yn nwydd y gellir ei farchnata er mwyn cyfoethogi'r tir a'i wneud yn well ac yn haws tyfu cnydau arno. Mae hwn i'w weld yn fater pwysig iawn i mi, a chredaf y bydd gor-arbenigedd mewn ffermio gyda'r ffermydd llaeth enfawr hyn yn ffynhonnell bwysig i'r broblem yma. Mae angen inni sicrhau bod yr economi gylchol yr un mor berthnasol i ffermio ag i boteli plastig.

Felly, rwy'n gobeithio'n fawr y gallwn ddod o hyd i ateb i fanylion y broblem hon, ond mae'n debyg na ellir gwneud hynny mewn dadl 30 munud. Mae angen inni edrych ar hyn yn y pwyllgor newid hinsawdd i weld a oes unrhyw beth y gallwn ei wneud i sicrhau na fydd ffermwyr bach yn methu o ganlyniad i gydymffurfio â'r rheoliadau presennol, heb sôn am unrhyw beth y cred y Gweinidog fod angen inni ei wneud i'w gwella. Rhaid inni gofio bod hyn i gyd yn cael ei wneud yng nghyd-destun cael rhybudd fod traean o'r holl bysgod ac infertebratau dŵr croyw yn ein dyfroedd ffres yn mynd i gael eu difa yn y dyfodol heb fod yn rhy bell, ac felly, rhaid inni weithredu yn awr i ddiogelu ein hamgylchedd, diogelu natur a sicrhau bod gennym ffermio cynaliadwy nad yw'n tanseilio agweddau eraill ar ein heconomi.