Ac i fod yn gwbl glir, ac er mwyn osgoi amheuaeth, rwy'n cydnabod pwysigrwydd addysgu ein plant a'n pobl ifanc am newid hinsawdd, ei achosion, ei effaith, yma gartref yn ogystal ag yn fyd-eang, a'r camau y mae angen eu cymryd i ddiogelu ein holl ddyfodol. Ac wrth gwrs, yng Nghymru, mae gennym ni sail gref i adeiladu arni. Rydym ni wedi bod yn cefnogi dwy raglen allweddol ar gyfer addysg hinsawdd ac amgylcheddol ar gyfer ysgolion ledled ein gwlad ers sawl blwyddyn bellach, a bydd yr Aelodau'n gyfarwydd iawn â'r rhaglen Eco-Sgolion a menter Maint Cymru. Ac rydym ni eisoes yn cynnal trafodaethau gyda'r rhai sy'n cyflwyno'r rhaglenni hynny i sicrhau y gallant barhau i'n cefnogi ar ein taith i ddiwygio'r cwricwlwm a sicrhau'r pwynt pwysig iawn a gododd Llyr, y gallwn ni arfogi ein hathrawon gyda'r wybodaeth a'r hyder sydd eu hangen arnyn nhw i sicrhau bod y gwersi hyn yn cael eu cyflwyno'n dda iawn. Mae'r rhaglenni addysgol hyn wedi'u hen sefydlu, ac mae pob un o'n hysgolion yn gallu eu defnyddio am ddim, a thrwy'r rhaglenni hynny bob blwyddyn gallwn fynd ymhellach na'r ystafell ddosbarth ac ymgysylltu'n weithredol â phlant a phobl ifanc gyda datblygu polisi, y cysyniad o weithredu, yn ogystal â'r cyfle i wrando ar eu barn a chreu cyfleoedd i'r safbwyntiau hynny gyrraedd y rhai sy'n gwneud penderfyniadau allweddol.

O ran gwelliannau 51 a 54 i 56, fel y gŵyr Llyr yn dda, mae'r Bil yn cyfyngu ar nifer yr elfennau gorfodol a restrir ar wyneb y Bil, ac mae sail resymegol dros hynny. Ac er fy mod yn cydnabod pwysigrwydd y mater, nid wyf yn derbyn y dylai'r rhain eistedd ochr yn ochr â'r pedair elfen orfodol a restrir. Mae dysgu am heriau hinsawdd ac amgylcheddol eisoes yn orfodol yn ein cwricwlwm newydd drwy ddatganiadau 'yr hyn sy'n bwysig'. Mae'r datganiadau hyn yn cadarnhau'r ystod o faterion y mae'n rhaid i ysgolion eu cynnwys yn eu cwricwlwm, ond hefyd yn darparu hyblygrwydd a chysylltiadau ar draws y cwricwlwm i feithrin dealltwriaeth o'r cysyniadau allweddol hyn. Mae'r dull hwn yn annog dulliau integredig ar draws y cwricwlwm ac yn caniatáu i faterion fel newid hinsawdd gael eu trafod mewn gwahanol bynciau.

Ac mae hynny eisoes yn digwydd yn ein hysgolion, yn ein hysgolion arloesi, sef y rhai sydd eisoes wedi mabwysiadu'r cwricwlwm a dechrau ei ddysgu. Rwyf wedi gweld drosof fy hun y gwaith eithriadol sy'n digwydd. Hoffwn dynnu sylw'r Aelodau at Ysgol Gynradd yr Eglwys yng Nghymru Sain Nicolas ym Mro Morgannwg, a ddefnyddiodd y cysyniad o olew palmwydd a dinistrio cynefinoedd naturiol i dyfu palmwydd, a'r effaith ar yr orangwtang, a defnyddiodd yr ysgol y pwnc hwnnw nid yn unig i archwilio materion yn ymwneud â'r effaith uniongyrchol ar orangwtangiaid, ond roedden nhw'n ei ddefnyddio i ddatblygu eu hysgrifennu creadigol, yn ei ddefnyddio i ddatblygu sgiliau siarad a thrafod eu plant, yn ei ddefnyddio fel cysyniad ar gyfer prosiectau celf yn ogystal â phrosiectau cerddoriaeth. Felly, roeddent wedi defnyddio'r cysyniad o'r pwnc hwnnw, a oedd yn peri pryder mawr, dwfn i'r plant, i ddatblygu sgiliau ar draws y cwricwlwm. A dyna, yn Sain Nicolas, ymgorfforiad llwyr o'n hymagwedd tuag at y cwricwlwm.

Bydd aelodau wedi fy nghlywed yn siarad yn aml am Ysgol Uwchradd Crucywel yn fy etholaeth i, lle rhoddwyd dewis i flwyddyn 7 o ba bwnc i'w archwilio. Fe wnaethon nhw ddewis llygredd plastig, a gwelwyd pob un wers, ar draws y cwricwlwm, drwy brism y pwnc hwnnw. Roedd hynny'n cynnwys Cymraeg, Saesneg, lle'r oeddent yn gallu gweithio gyda'n siop ddi-blastig leol i wneud arwyddion dwyieithog a rhywfaint o hysbysebu dwyieithog ar gyfer y siop honno, oherwydd nid oedd gan y siop y rheini o'r blaen. Felly, roeddent yn datblygu eu sgiliau Cymraeg, i gyd drwy brism y cysyniad o lygredd plastig a newid hinsawdd a gweithredu amgylcheddol. Felly, mae ein hysgolion yn manteisio ar y cyfle i ymateb yn y ffordd honno.

Felly, yn yr un modd â gwelliant 52, mae'r cysyniadau allweddol sy'n ffurfio'r datganiadau o 'yr hyn sy'n bwysig' wedi'u datblygu mewn proses o gyd-adeiladu gyda'n hymarferwyr yn unol â set glir o feini prawf, ac mae Gweinidogion Cymru wedi gweithio gyda nhw i bennu'r hyn sydd wedi'i gynnwys yn y codau 'yr hyn sy'n bwysig'. Felly, er mwyn osgoi amheuaeth, os nad yw Aelodau'n gyfarwydd â'r datganiadau 'yr hyn sy'n bwysig', mae gennym ni bedwar cyfeiriad penodol yn y datganiadau 'yr hyn sy'n bwysig' sy'n gysylltiedig â'r amgylchedd a chodi ymwybyddiaeth ar draws ein meysydd dysgu a phrofiad sy'n cynnwys y dyniaethau, gwyddoniaeth a thechnoleg. Ac maen nhw'n cynnwys y datganiad:

'Mae ein byd naturiol yn amrywiol a deinamig, wedi'i ddylanwadu gan brosesau a gweithredoedd dynol', ac

'Mae dinasyddion gwybodus, hunanymwybodol yn mynd i'r afael â'r heriau a'r cyfleoedd sy'n wynebu dynoliaeth ac yn gallu cymryd camau ystyrlon ac egwyddorol', ac,

'Mae bod yn chwilfrydig a chwilio am atebion yn hanfodol i ddeall a rhagfynegi ffenomenau', ac yn olaf,

'Mae'r byd o'n cwmpas yn llawn pethau byw sy'n dibynnu ar ei gilydd i oroesi.'

Ac fel y dywedais, mae'r datganiadau 'yr hyn sy'n bwysig' eisoes yn rhan orfodol o'r cwricwlwm a chredaf y dylent roi'r sicrwydd i Llyr y darperir eisoes ar gyfer ei ddyhead y mae wedi siarad amdano y prynhawn yma a'i fod wedi'i sicrhau yn ein datganiadau 'yr hyn sy'n bwysig'.

Felly, gan symud ymlaen at welliannau 53 a 58, fel y dywedais, nid wyf yn credu ei bod hi'n angenrheidiol cynnwys cod ychwanegol, oherwydd drwy ein datganiadau 'yr hyn sy'n bwysig', rydym ni eisoes yn gweithredu yn hyn o beth.

A gaf i droi at fater gwelliant 57? Unwaith eto, rwy'n cydnabod difrifoldeb yr argyfwng sy'n wynebu ein hinsawdd, ac yn un sydd, rwy'n siŵr, ar flaen llawer o feddyliau ein pobl ifanc; gall arwain yn wir at bryder i rai dysgwyr. Ar ôl ymgynghori â'r sector, byddaf yn cymryd camau i sicrhau ein bod yn cryfhau'r datganiadau 'yr hyn sy'n bwysig' i sicrhau nad oes amwysedd o gwbl o ran yr angen i addysgu'r pynciau hyn. Ond o ran iechyd meddwl a lles emosiynol, mae amrywiaeth enfawr o faterion sy'n effeithio ar iechyd meddwl ac emosiynol ein plant a'n pobl ifanc. Ac yn hytrach na chymryd her benodol y mae ein pobl ifanc yn ei hwynebu, rydym ni wedi gweithio'n galed iawn yn dilyn adroddiad y pwyllgor a chyngor y pwyllgor plant a phobl ifanc wrth gyflwyno'r Bil hwn i sicrhau bod iechyd meddwl a lles ar flaen y gad o ran yr hyn yr ydym yn ei wneud, ac rydym ni wedi gweithio gyda'r pwyllgor hwnnw i gyflwyno gwelliannau yng Nghyfnod 2 i sicrhau, wrth gynllunio'r cwricwlwm, y dylai penaethiaid a chyrff llywodraethu ystyried cyfanswm iechyd a lles plant wrth gynllunio'r cwricwlwm hwnnw. Felly, unwaith eto, gobeithiaf fod hynny'n rhoi rhywfaint o sicrwydd i Llyr fod iechyd ac iechyd meddwl a lles plant, wrth gynllunio cwricwlwm, yn egwyddor arweiniol bwysig yn ogystal â bod yn gynnwys o fewn y cwricwlwm ei hun i gefnogi iechyd a lles. Felly, byddwn yn annog aelodau i wrthod y gwelliannau yn y grŵp hwn. Diolch.