3. Datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Y wybodaeth ddiweddaraf am frechiadau COVID-19

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:02 pm ar 2 Mawrth 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Rhun ap Iorwerth Rhun ap Iorwerth Plaid Cymru 3:02, 2 Mawrth 2021

Diolch yn fawr iawn a chroeso nôl, Dirprwy Lywydd. Os caf i ofyn am eglurder ar ddau faes yn benodol, y cyntaf o'r rheini ydy brechu ar gyfer gofalwyr di-dâl. Mi gawsom ni rywfaint o eglurhad gan y Prif Weinidog yn gynharach y prynhawn yma—roeddwn i'n falch o gael hynny—ynglŷn â'r broses o bennu pa ofalwyr fydd yn gymwys am frechiad yn y grŵp blaenoriaeth 6. Mae'n amlwg y bydd y gofalwyr hynny yn gorfod gwneud cais eu hunain drwy ffurflen ar-lein rŵan i gael eu hystyried ar gyfer hynny. Dwi'n nodi bod yr onus yn fan hyn ar y gofalwyr eu hunain i wneud cais, lle mae grwpiau blaenoriaeth eraill yn cael y brechiad yn awtomatig, ac mae hynny yn anffodus, dwi'n meddwl. Dwi'n meddwl bod ein profiad ni yn rhyngwladol yn awgrymu y mwyaf mae pobl yn gorfod optio mewn, y lleiaf ydy'r gyfradd sydd yn cael y brechiad. Ond tybed a gawn ni ychydig yn rhagor o fanylion ynglŷn â sut mae'r broses yna'n gweithio, a pha mor gyflym ydych chi'n meddwl byddwch chi'n gallu delio efo apeliadau pan fo pobl yn cael eu gwrthod ar gyfer bod ar y rhestr blaenoriaeth?

Yr ail fater—. Dwi wedi colli'r ddadl yma, mae'n ymddangos. Fy nadl i ydy y dylai pobl mewn swyddi sy'n wynebu'r cyhoedd gael eu blaenoriaethu ochr yn ochr â phobl wrth i'r broses frechu fynd drwy bobl fesul oed. Dwi'n gwybod yr hynaf ydych chi y mwyaf tebyg ydych chi o fynd yn sâl iawn, ond mae yna eglurder yn fan hyn bod y JCVI wedi ystyried sawl ffactor. Oed ydy'r un mwyaf pwysig, medden nhw. Mae'n edrych ar gender, ethnicity, socioeconomic status, meddai'r datganiad. Ond mae cwestiwn arall yma i fi: lle mae'r sylw i exposure? Lle mae'r sylw i ba mor debyg ydy hi bod rhywun yn ei gael o? Dwi'n gwybod bod y rhan fwyaf o bobl sydd yn debyg o fynd yn sâl iawn neu waeth wedi cael eu brechu'n barod, ond ai dweud ydych chi, felly, does dim ots os ydy pobl ifanc yn cael COVID? Dwi'n meddwl bod ots, ac y dylen ni drio atal pobl ifanc hyd yn oed, mewn swyddi sydd yn wynebu'r cyhoedd, rhag cael COVID. Allech chi egluro a ydy long COVID ac effaith hwnnw wedi cael ei ystyried fel rhan o'r hafaliad yn fan hyn? Hefyd, wrth gwrs, mae yna ymchwil, sydd yn galonogol iawn, yn awgrymu bod y brechiad yn ei gwneud hi'n llai tebygol eich bod chi'n pasio'r feirws ymlaen i bobl. Wel, os felly, mae'n gwneud synnwyr eto i bobl sydd mewn swyddi sy'n wynebu pobl i fod wedi cael y brechiad yn gynharach, hyd yn oed os ydyn nhw ychydig bach yn ifengach. Diolch yn fawr.