Part of the debate – Senedd Cymru am 4:20 pm ar 3 Mawrth 2021.
Ers dechrau'r pandemig, rydym wedi rhoi trefniadau ar waith i ddeall y newidiadau yn y gofynion iechyd meddwl er mwyn datblygu ein gwaith cynllunio yn y maes hwn, ac mae'r trefniadau hyn yn cynnwys adolygiadau rheolaidd o'r dystiolaeth sydd ar gael, gan gynnwys arolygon poblogaeth, cyfarfodydd wythnosol gyda byrddau iechyd a chyfarfodydd rheolaidd gyda'r trydydd sector. Ond rwy'n cydnabod ac yn derbyn y pwynt a wnaeth Lynne Neagle am y datgysylltiad posibl a welsom, ac mae'n rhywbeth rwyf wedi bod yn pryderu'n fawr amdano—gan glywed un peth gan bobl o'r trydydd sector, a chlywed rhywbeth arall o ran y ffigurau a gewch mewn rhyw fath o ddogfen oer.
Mae'n bwysig iawn i mi fy mod yn cael gwell ymdeimlad o sut y mae'n edrych ar lawr gwlad. Rwyf wedi gwneud ymdrech wirioneddol i wrando ar y trydydd sector, i wrando ar bobl ifanc. Gwrandewais ar grŵp o bobl ifanc yr wythnos hon o Platfform. Fe wyddoch fy mod yn cael y wybodaeth ddiweddaraf yn rheolaidd am y sefyllfa mewn perthynas â CAMHS—diweddariadau wythnosol ar hynny—ac mae'n amlwg yn rhywbeth sy'n eitem sefydlog ar ein hagenda yn y grŵp gorchwyl a gorffen. Felly, rwy'n ceisio cael gwell ymdeimlad o ble rydym arni. Os gall pobl barhau i roi enghreifftiau i mi o ble nad yw'n gweithio, rwy'n credu bod hynny'n bwysig; rwy'n credu ei bod yn bwysig iawn fy mod yn cael clywed am hynny fel y gallwn fynd i'r afael go iawn â'r broblem gyda'r systemau os mai dyna lle mae pethau'n methu.
Wrth gwrs, mae ymateb i anghenion iechyd meddwl yn galw am ddull amlasiantaethol ac amlochrog o weithredu, ac nid yw'n rhywbeth y gall neu y dylai'r GIG ei wneud ar ei ben ei hun. Yr hyn a wnaethom oedd cryfhau ein camau gweithredu ar draws y Llywodraeth yn y cynllun cyflawni 'Law yn Llaw at Iechyd Meddwl', gyda phwyslais mwy ar yr agweddau cymdeithasol a'r agweddau economaidd sy'n rhaid inni eu cadw mewn cof drwy'r amser—felly, edrych ar bethau fel iechyd a dyled a thai, addysg a chyflogaeth. Mae'r gêm hon ymhell o fod drosodd. Ni wyddom beth sy'n mynd i ddigwydd pan ddaw ffyrlo i ben. Sut olwg fydd ar hynny? Mae pobl yn pryderu'n fawr ynglŷn â beth fydd eu hamgylchiadau economaidd, a gwyddom fod cydberthynas uniongyrchol rhwng diweithdra a phroblemau iechyd meddwl, felly mae'n rhaid i ni fod yn sensitif i'r hyn a allai ein hwynebu. Cefais gyfle'n ddiweddar i drafod hyn gyda fy nghyd-Weinidogion yn y Cabinet—effaith economaidd-gymdeithasol y pandemig ar iechyd meddwl—ac roeddem i gyd yn cytuno bod yn rhaid inni gael dull cydweithredol ar draws y Llywodraeth i atal yr hyn a allai fod yn ymchwydd posibl yn y galw am wasanaethau iechyd meddwl.
Un o'r pethau rwy'n awyddus iawn i'w wneud yw rhoi mwy o bwyslais a mwy o gefnogaeth a mwy o arian i gymorth haen 1, cymorth haen 0, a chefnogi'r trydydd sector o ddifrif, gan ddadfeddygoli'r problemau sydd ynghlwm wrth iechyd meddwl lle gallwn wneud hynny. Rydym wedi bod yn rhoi mesurau eraill ar waith, fel therapi gwybyddol ymddygiadol ar-lein, ac mae'n wych gweld bod dros 9,000 o bobl eisoes wedi gwneud defnydd o'r math hwn o gymorth. Roedd Rhun yn gofyn i ble mae pobl yn mynd am wybodaeth.